|
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ФАРҒОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ
««Қурилиш материаллари, буюмлари ва конструкцияларини ишлаб чиқариш»
КАФЕДРАСИ
_________ гуруҳ талабаси
___________________________________нинг
«Қурилиш материаллари ва буюмлари» фанидан
ЛАБОРАТОРИЯ ИШЛАРИ
ДАФТАРИ
Фарғона-2020
Қурилиш материалларининг асосий физик хоссаларини ўрганиш.
1-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Тўғри геометрик шаклли намунанинг ўртача зичлигини аниқлаш.
Ишлатиладиган асбоб-ускуналар: қуритиш жавони, техник тарози, мўй қалам, чизғиш,штангенциркуль;
Ишчи формулалар: ρо= г/см3, (кг/м3) (1)
Бу ерда: ρо - материалларнинг ўртача зичлиги, г/см3 ҳисобида;
m- материалларнинг хавода қуритиладиган холатдаги массаси г ҳисобида;
V- материалларнинг хавода қуритилган холатдаги хажми, см3 ҳисобида.
V=abc,см3 (2)
Бу ерда: V – намунанинг хажми, см3 ҳисобида;
a,b,c- намуна ўлчамларининг ўртача қиймати, см ҳисобида.
Агар намуна цилиндр шаклида бўлса, унинг хажми қуйидаги формуладан топилади;
V= h см3 (3)
Бу ерда: V- намунанинг хажми, см3 ҳисобида;
d- намуна (цилиндр) диаметрининг ўртача қиймати, см ҳисобида;
h- намуна баландлигининг ўртача қиймати, см ҳисобида
Схема расми: а б
Тажрибадан олинган натижалар
№
|
Кўрсаткичлар
|
Ўлчов бирлиги
|
Белгила
ниши
|
Материал
|
|
|
|
1
|
Намуна узунлиги
|
см
|
l
|
|
|
|
2
|
Намунанинг эни
|
см
|
b
|
|
|
|
3
|
Намунанинг баландлиги
|
см
|
h
|
|
|
|
4
|
Намунани диаметри
|
см
|
d
|
|
|
|
5
|
Намунани хажми
|
см3
|
V
|
|
|
|
6
|
Намунани массаси
|
г
|
m
|
|
|
|
7
|
Материалнинг
ўртача зичлиги
|
г/см3
|
0
|
|
|
|
Ҳисоблашлар:
Хулоса:
Ишни қабул қилди: Бахо:
1.2-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Нотўғри геометрик шаклли намунанинг ўртача зичлиги аниқлаш.
Ишлатиладиган асбоб-ускуналар: техник тарози, электр плитка, парафин, хажм ўлчагич, кичикроқ юмшоқ чўтка, бир бўлак сим.
Ишчи формулалар: Vn= см3, (4)
Бу формуладан: Vn – парафиннинг хажми, см3 ҳисобида;
mn - тош сиртини қоплашга кетган парафиннинг миқдори, г ҳисобида;
ρn – парафиннинг зичлиги, у 0,93 г/см3 га тенг.
Ҳажм ўлчагичнинг схемаси:
1-расм. Хажм ўлчагич. 1-цилиндр идиш; 2-жўмрак; 3-стакан; 4-намуна.
Синалган материалнинг номи:
Тажрибадан олинган натижалар.
Т/р
|
Кўрсаткичлар
|
Ўлчов бирлиги
|
Белгиланиши
|
Қиймат
|
1
|
Намуна массаси
|
г
|
m
|
|
2
|
Парафинланган намуна массаси
|
г
|
m1
|
|
3
|
Намунага қопланган парафин массаси
|
г
|
mn
|
|
4
|
Парафиннинг зичлиги
|
г/см3
|
n
|
0.93
|
5
|
Намунага қопланган парафин ҳажми
|
см3
|
Vn
|
|
6
|
Парафинланган намуна ҳажми
|
см3
|
V1
|
|
7
|
Намуна ҳажми
|
см3
|
V
|
|
8
|
Материалнинг ўртача зичлиги
|
г/см3
|
о
|
|
Ҳисоблашлар:
Хулоса:
Ишни қабул қилди: Бахо:
2-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Материалларнинг ҳақиқий зичлигини ва ғовакдорлигини аниқлаш.
Ишлатиладиган асбоб-ускуналар: Ле Шателpе-Кандло асбоби (хажм ўлчаш асбоби), ўлчов цилиндри, техник тарози, тарози тошлари, сувли идиш, термометр, штатив, керосин ёки сув қуйилган колба, шиша воронка, қошиқча, материални майдалаш учун чинни идиш ёки ховонча, филpтр қогоз, болға ва челак.
Ишчи формулалар: о= (5)
бу ерда: о – материалнинг хақиқий зичлиги, г/см3 ҳисобида;
m1 - жаoми кукуннинг массаси, г ҳисобида;
m2 - ортиб қолган кукуннинг массаси, г ҳисобида;
Vа- Ле Шателpе-Кандло асбобига солинган кукуннинг хажми, см3 ҳисобида;
Vа - хажм ўзгармаслиги ва доимо 20 см3 га тенг бўлиши керак.
F=(1- )100, (6)
Бу формулада: F – ғоваклик, % ҳисобида;
о- ўртача зичлик. г/см3 ҳисобида
- хақиқий зичлик, г/см3 ҳисобида.
Ле-Шательле ҳажм ўлчагини схемаси:
Хақиқий зичликни аниқловчи асбоб.
а) Пикнометр Ле Шателpе-Кандло асбоби б) асбобни умумий кўриниши.
Тажрибадан олинган натижалар
Т/р
|
Кўрсатгичлар
|
Ўлчов бирлиги
|
Белгиланиши
|
Тажрибалар
|
Ўртача арифметик қиймат
|
1
|
2
|
1
|
Таржиба учун олинган кукуннинг умумий массаси
|
г
|
m1
|
|
|
|
2
|
Қолдиқ кукуннинг массаси
|
г
|
m2
|
|
|
|
3
|
Ҳажм ўлчагичга солинган кукун массаси
|
г
| m |
|
|
|
4
|
Хажм ўлчагига солинган кукун ҳажми
|
см3
|
Vа
|
|
|
|
5
|
Материалнинг ҳақиқий зичлиги
|
г/см3
|
|
|
|
|
6
|
Материалнинг ўртача зичлиги
|
г/см3
|
0
|
|
|
|
7
|
Материалнинг ғовакдорлиги
|
%
|
Ғ
|
|
|
|
Хисоблашлар:
Ишни қабул қилди: Бахо:
Сопол буюмларнинг хоссаларини ўрганиш
3-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Оддий пишиқ ғиштнинг ташқи белгиларига қараб, сифатини баҳолаш.
Ишлатиладиган асбоб-ускуналар: чизғиш, бурчак (гуня), болғача
Давлат стандарти бўйича ғиштнинг ўлчамлари: нормал пишган ғиштнинг узунлиги 250 мм, эни 120 мм ва қалинлиги 65 мм, яъни ғишт ўлчамлари 250х120х65 мм бўлиши керак. Амалда аниқ ўлчамли ғишт олиш мумкин эмас. Шу сабабли давлат стандартларига ғиштнинг узунлиги бўйича ± 5 мм, эни бўйича ±4 мм, қалинлиги бўйича ±3 мм четга чиқишларига руҳсат этади.
Ғиштдаги эгриликни ўлчаш ва ғиштдаги тўмтоқ ва учган жойларни ўлчаш схемаси:
Ғишт намуналарини текшириш натижалари
Тр
|
Кўрсаткичлар
| Намуналар |
Ўртача арифметик
қиймат
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
Ғиштнинг ўлчамлари бўйича рухсат этилган четга чиқишлар;
узунлиги 5мм
энига4мм
қалинлиги 3мм
|
|
|
|
|
|
|
2
|
Ғиштдаги эгрилиликлар
устки юзасида: 4мм
ён томонида: 3мм
|
|
|
|
|
|
|
3
|
Ғиштнинг250х65мм томонидаги узунлиги 30мм гача дарзлар сони-1та
|
|
|
|
|
|
|
4
|
Ғиштнинг ён томонларидаги рахлари ва бурчакларида узунлиги 15мм гача бўлган тўмтоқ ва учган жойлар сони-2та
|
|
|
|
|
|
|
5
|
Ғиштнинг пишганлик даражаси
|
|
|
|
|
|
|
Хулоса:
Ишни қабул қилди: Бахо:
4-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Ғиштнинг эгилишга мустаҳкамлик чегарасини аниқлаш.
Ишлатиладиган асбоб-ускуналар: сферик идиш, цемент, куракча, гидравлик пресс, колба, чизғич ва пичоқ.
Ишчи формула: Rэг= (7)
Бу формулада: Rэг – ғиштнинг эгилишга мустахкамлик чегараси, МПа;
Р – ғиштни синдирган куч, Н;
l – таянчли оралиғи, мм;
b – ғиштнинг эни, мм;
h – ғиштнинг қалинлиги (баландлиги), мм.
Синаш схемаси:
Ғиштнинг эгилишга мустахкамлик чегарасини аниқлаш схемаси.
Синашдан олинган натижалар.
Т.р
|
Кўрсатгичлар
|
Ўлчов бирлиги
|
Белгила
ниши
| |
Do'stlaringiz bilan baham: |
