|
Ҳифзи Дисон
Ҳ и ф з и л и с о н деб ҳ ар б и р м и л л ат у з о н а т и л в а а д а б и ё т и н и
са қ л а м а ги н и ай ти лур. Ҳ ар б и р м и л л атн и н г д у н ёд а б о р л и ги н
кў р с а т а д у р га н о й и н а и ҳ а ё т и т и л в а адаб и ёти д у р . М и лл и й
т и л н и й ў ҳ о т м а к м и ллатн и н г р у ҳ и н и й ў қ о тм ак д у р . Ҳ айҳот! Б и з
т у р к и с т о н л и к л а р м иллий ти л н и с а қ л а м а к б и р т а р а ф д а ту р су н
ку н д ан - к у н у н у т м ак в а й ў қ о тм а қ д а д у р м и з. Т и л и м и зн и н г
я р м и г а а р а б и й , ф о р с и й у л а н ган и к а м л и к қилуб, б и р ч ет и г а р у с
т и л и н и
ҳам
ё п и ш д и р м а к д а д у р м и з.
Д уруст,
б и зл а р г а
ҳ у к у м а т и м и з бўлғон р ус л и с о н и н и б и л м а к ҳ а ё т в а са о д а т и м и з
уч у н ош в а н о н к а б и к е р а к л и к н а р с а д у р . Л е к и н ў з е р и н д а
и ш л а т м а к в а с ў зл а м а к л ози м д ур. З и ги р ёғи солуб, м о ш к и ч и р и
к а б и қи луб, ар а л а ш -қ у р а л а ш қ и л м а к т и л н и н г р у ҳ и н и б у за д у р .1
«Ёҳу! Б и зга н а бўлди? Б о б о л а р и м и з й ў л и д ан ч и қ у б кетдук.
Я хш и қ ў ш н и н гд ан о лгун ч а ём он у й и н г н и қи ди р», - д ем и ш л ар .
Б о б о л а р и м и зга ету ш го н в а я р а г а н м у қад дас т и л в а ад аб и ёт
б и зга ҳ е ч к а м л и к қи л м ас. Ў з у й и м и з н и қ и д и р с а к в а аҳ т ар сак ,
й ў қ о л га н л а р и н и
ҳам
т о п а р м и з.
« Й ў қо л са
й ў қ о л су н
ў зи
б о ш и м га то р эди», - д еб Ё врупо қ а л п о г и н и ки ю б , кул ги б ў лм ак
зў р а й б в а уятдур. П ай ғам б ар и м и з: « Э р л а р д а ж а м о л л и с о н в а
тилдур», - д ем и ш л ар .
Э й о н а тил, а з и з қад р д о н и м ,
И л ти ф о т и руҳим , р аҳ м о н и м ,
Т угилд игим к у н д а н а й л а д и н г улф ат,
Ў лгунча ай и лм а, э й ж о н и м .
М е н г а и л м у адаб сан ў р гатд и н г,
Ч и н адиб, м уалли м ш о н и м .
М и л л ат и н г р у ҳ и н и к ў т а р гу ч и с ан
Э н г м уқаддас к а р а м л и су л то н и м .
4 Абдулла Авлоний. Уша асар. 17-бет.
1 Абдулла Авлоний. Ўша асар. 32-бет.
У м ум и й м иллий ти л н и с ақ л а м а к ила б ар о б а р х усуси й о ги з
о р аси д аги ти л н и ҳам с а қ л а м а к л ози м д и р. Ч у н к и сў з и н со н н и и г
д а р а ж а ва кам олин и, илм ва ф а зл и н и ў лчаб к ў р сатад у р гаи
т а р о зи си д у р . А қл с о ҳ и б л а р и к и ш и н и н г дили д аги ф и к р в а
н и я т и н и г илм в а қ у ввати н и , қ ад р ва қ и й м ат и н и сўзлаган
сў зи д ан б и л у р л ар . «Қ у р у қ сў з қул оқ ға ёқм ас», - д ем и ш лар.
А гар сў з а қ л в а ҳ и к м атга м у в о ф и қ бўлуб, ўзи га ёки
э ш и т у в ч и га би р ф о й д а ч и қ ад у р ган бўлм аса, асал л ар и л ар и
о р а с и д а гунғуллаб ю р га н қ о в о қ л ар и к а б и қ у р у қ гунгуллам оқ
ф а қ а т б о ш оғри ғи д ан б о ш қ а б и р н а р с а эм асдур. Б о ш и м и зга
к е л ад у р ган қатти ғ к у л ф а тл а р н и н г к ў п и ю м ш о қ т и л и м и зд ан
келад ур. Ш у н и н г учун: «К ўп ўйла, о з сўйла», - дем и ш лар.
Т и л л ар н и н г эн г я х ш и с и сў зга у с т а тил, с ў зл ар н и н г эн г
я х ш и с и билуб, о х и р и н и ў й л аб сў й л ан ган сўзд ур.
Г ўзалли к ю зд а эрм ас, эй б и р о д ар ,
С ў зи ш и р и н к и ш и ҳ а р к и м га ёқ ар .
С ў зи н г оз б ў л си н у м аъ н о л и бўлсун,
Э ш и тк ан л ар қулоги д у р га тўлсун.
С ў зи н г бўлса кум уш , ж и м т у р м ак олтун.,
М и с и ч и қ гай с ў зи н г кўп б ўлса б и р кун.
К ў п а й га н с ў зн и бўлгай тў гр и с и оз,
Ш а к а р н и н г кў п и д ан о зи бўлур соз.
Ғ и й б ат
А гар ж у р м у гун аҳ б ўлсун д ес а н г оз,
Т и л и н гн и с а қ л а ғи й б атд ан қ и ш у ёз.
Қ у л о қ қ а п а х т а ти қ, ғи й б ат эш и тм а,
Ш и к о я т ч и к и ш и га б ўлм а д а м с о з .1
А доват
А д оват б ал о си б и зл а р н и нетди,
А доват қи л м а д еб ҳ а қ б и зг а айтди.
З у д л и к қилдук, м ол в а д авлатл ар кетди,
М олдан ўтуб, о хи р ж о н л а р г а етд и .2
1 Абдулла Авлоний. Уша асар 51-бет.
2 Абдулла Авлоний. Уша асар. 49-бет.
А д аб и ётл ар
1.
А бдулла А влоний Т у р к и й гули сто н ёх у д ахлоқ. Т.: 1992.
2.
А .И б р о ҳ и м о в, Х .С ултонов, Н .Ж ў р а е в . В атан т у й гу си Т.:
1996.
Do'stlaringiz bilan baham: |
