Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Маъруза турлари ва унинг ўзига хос хусусиятлари 
Маъруза 
турлари
Ўзига хос хусусиятлари
Кириш маърузаси 
Ўқувчиларда ўқув фани тўғрисидаги умумий 
тасаввурларни шакллантириш 
Маълумотли маъруза 
Ўқувчиларда муаммога доир маълумотларни 
ахборий-рецептли тарзда тақдим этиш 
Анжуман-маъруза 
Ўқувчилар 
томонидан 
ўқув 
материалини 
изланишли тарзда ўзлаштирилишига эришиш 
Муаммоли-маъруза 
Ўқувчиларга муаммоли савол, муаммоли вазият 
ва муаммоли топшириқларни тақдим этиш орқали ўқув 
бирликларини баѐн этиш 
Маъруза-мунозара 
Фикрлар алмашинувини ташкил этиш асосида 
маъруза қисмларини ўзлаштиришга эришиш 
Визуал-маъруза 
Визуал-материалларни тақдим этиш орқали 
ўқувчилар томонидан материални ўзлаштиришга 
эришиш 
Конспектли-маъруза 
Ўқувчилар 
томонидан 
ўқув 
материалини 
ўзлаштиришга эришиш мақсадида тушунтириш билан 
бирга энг асосий қисмларини ѐздириб бориш 
Маслаҳатли-маъруза 
Савол ва жавоблар тарзида маъруза машғулотини 
ташкил этиш 
Бинар-маъруза 
Муаммо юзасидан тадқиқот олиб борган 
мутахассис-олим билан биргаликда маърузани ташкил 
этиш 
 
 

---

75 
Маъруза ва унинг ўзига хосликлари 
Маъруза-педагогик фанларни ўқитишнинг асосий шакли ҳисобланиб, 
қуйидаги вазифаларни амалга оширишга имкон беради: 
1) йўналтирувчи: ўқувчиларни ўқув материалининг асосий 
жиҳатларига эътибор қаратишга имкон бериш; 
2) ахборот: ўқитувчи маъруза вақтида муаммони, муаммо билан 
боғлиқ асосий далил ва хулосалар моҳиятини очиб беради; 
3) методологик: маъруза жараѐнида муаммонинг фалсафий-назарий 
асослари намоѐн этилади. 
4) тарбияловчи: ўқувчиларда тинглаш, идрок этиш, мунозарада 
иштирок этиш маданиятини шакллантириш; 
5) ривожлантирувчи: ўқувчиларда мантиқий фикрлаш, хулосалар 
чиқара олиш қобилиятини ривожлантириш.
Маъруза методида кўзланган асосий мақсад - ўқувчиларда билимни 
мустақил эгаллаш қобилиятини ҳосил қилишдир. 
Маъруза янги билимни ўтишда унинг қисмларини умумлаштиришда, 
мураккаб қонун-қоидаларни якунлашда, муаммоли масалаларни ўрганишда, 
ўқув фанлари ўртасидаги ўзаро алоқани ўрганишда қўлланилади. 
Маърузанинг мазмунли, самарали бўлиши учун: 
- аниқ, ўйлаб тузилган режани ўқувчиларга таништириш; 
- режанинг ҳар бир қисми бўйича берилган маълумотни якунлаш; 
- баѐн ўқувчиларга тушунарли ва кўргазмали, ѐрқин бўлиши; 
- баѐн ўқувчиларда муҳим ўринларни билиб олишга қизиқиш 
уйғотадиган бўлиши керак.