Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Семинар машғулотларининг
вазифаси-дарсларда баѐн қилинган 
назарий фикрларни конкретлаштириш, чуқурлаштиришдан, ўқувчилар 
билимини текшириш ва мустаҳкамлашдан, адабиѐтни ўрганиш кўникмасини 
ҳосил қилиш, уни конспект қилиш, суҳбатлар, докладлар, ота-оналар учун 
консультaцияларнинг план ва конспектларини тузишдан, курснинг конкрет 
темасини оғзаки баѐн қилиш қобилиятига эга бўлишдан иборатдир. 
Семинар машғулотлари учун курснинг энг муҳим ва мураккаб 
масалалари шунингдек, адабиѐтларда етарли даражада тўлиқ ѐритилган ва 
ўкувчиларнинг ўзлари мустақил равишда ўргана олишлари мумкин бўлган 
масалалар танлаб олинади. 
Семинарнинг ҳар бир темаси бўйича ўқувчиларга адабиѐтлар 
рўйхатини бериш, топшириқнинг характерини белгилаш, уни бажариш плани 
ва ҳисобот формасини кўрсатиш керак. Адабиѐтларни ўрганаѐтганда 
ўқувчилар конспект ѐки ота-оналар учун консультaцияларнинг текстларини 
тузадилар. 
Семинар машғулотларини қуйидагича ташкил этиш мумкин: аввало 
ўқитувчи семинарнинг вазифаси ва уни ўтказиш тартибини белгилайди. 
Сўнгра нутқ сўзлаш учун ўкувчиларга сўз беради. Шундан кейин иштирок 

---

87 
этувчилар нутқ сўзлаганларга саволлар беради, улар жавоб қайтаришади. 
Кейин бошқа ўкувчилар нутқ мазмунига хараткеристика бериб, уни 
тўлдирадилар (ютуқ ва камчиликлар кўрсатилади). Ўқитувчи семинарни 
якунлар экан, асосий нутқни баҳолайди, унинг мазмуни, ифода формаси 
кўргазмали қуроллар (жадваллар, расмлар, фотосуратлар ва бошқалар) дан 
фойдаланиш даражасига характеристика беради, шунингдек, бошқа 
ўкувчиларнинг нутқлари тўғрисида ҳам фикр мулоҳазасини айтади. 
Машғулот сўнгида қўйилган вазифа қандай бажарилганлигини айтиб ўтиш ва 
навбатдаги семинарга тайѐрланиш учун тавсиялар бериш муҳим. 
Маъруза мавзу бўйича қилинадиган суҳбат, семинар бўлиб, бу 
ўқитувчи раҳбарлигида ўтказиладиган амалий машғулот ўқувчиларда 
мустақил фикрлаш, мустақил фаолият кўрсатиш, дарслик билан мустақил 
ишлаш, ижодий фикрлаш қобилиятининг ривож топишига ѐрдам берадиган 
даражада бўлиши лозим. 
Семинарларни ташкил этишдан кўзланган мақсад ўкувчиларнинг 
мустақил ишларини янада ривожлантириш, айрим мавзулар юзаси дан кенг 
ва чуқур маълумот бера оладиган манбалар устида ишлай олишлари ҳамда 
шу асосда келажак фаолиятларида зарур адабиѐтлардан фойдалана олиш 
кўникма ва малакаларига эга қилишдан иборатдир. 
Семинар машғулоти ўкувчилар томонидан у ѐки бу мавзу бўйича 
маърузалар тайѐрлаш ҳамда уни синф ўқувчилари билан муҳокама қилиш 
йўли билан олиб борилади. 
Семинарларга 2-3 ҳафта тайѐргарлик кўрилади. Ўқувчилар 
адабиѐтларни ўрганадилар, материал йиғадилар, турли кузатишлар 
ўтказадилар, ўз ахборотлари юзасидан тезислар тузадилар. 
Семинар машғулоти ўқитувчи раҳбарлигида ўтказилади. У ўқувчилар 
ишини йўналтириб туради, мавзуга оид саволлари юзасидан ташкил этилган 
муҳокамани якунлайди. Зарур қўшимча мулоҳазалар билдиради, материални 
муайян тизимга солади. Маъруза қилган, муҳоқамада қатнашган ўқувчилар 
фаолияти баҳоланиб борилади. 
Семинар машғулоти ўкувчилар эътиборини дарсга жалб этиш, 
уларнинг қизиқишини орттириш, уларни мустақил ишлашга, фикрлашга 
ўргатиш, дарсни фаоллаштириш ҳамда ўқувчилар ақлий қобилиятларини 
ўстиришда муҳим ўрин тутади.