Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Таълимнинг онглилиги ва фаоллиги 
тамойили. Бу таълим 
жараѐнида асос қилиб олинган қоида сифатида қуйидаги учта муҳим 
жиҳатини ўз ичига олади: 
-болалар 
томонидан ўқув материалларининг онгли равишда 
тушунилиши; 
- машғулотларига онгли муносабатда бўлиш; 
- билиш фаолиятининг шаклланиши. 
2. Болаларнинг билим олишга онгли муносабатда бўлиши-бу 
боланинг мтм га, машғулотларга, ўртоқларига ўзига бўлган муносабати 
тушунилади. Онгли муносабатни шакллантириш авволо таълимнинг мазмуни 
ва таълим бериш метлдларига боғлиқ. Машғулот қизиқарли бўлсагина бола 

---

31 
интилиб туради. Бу ўринда кўп нарса тарбичига, унинг иш услубига, 
болаларга бўлган муносабатига боғлиқ. 
Ўқитишнинг пухталиги тамойили
Таълим беришнинг муҳим 
вазифаларидан бири мустақил билим олишга, малака ва кўникмалар таъсир 
қилишга эришишдан иборатдир. 
Билимларни ўзлаштиришнинг пухталиги қуйидаги омилларга боғлиқ: 
- тушунтиришнинг илмийлиги ва тизимлилилиги, 
- тушунишнинг онглилиги, 
- болаларнинг билиш фаоллиги, 
- ўқиш сабабларига, 
- китобларнинг сифатига, 
- ўқитувчининг маҳорати ва ҳ.к.заларга. 
Таълимни алоҳидалаштириш тамойили
.
Машғулот олиб боришда 
жамоа ҳолда ўқув фаолияти ташкил қилинади. 
Айрим болалар бунда тез ўзлаштириш қобилиятига, айримлари секин 
ўзлаштириш қобилиятига эгадир. Болаларнинг ѐш хусусияти ҳам 
ўзлаштиришга ижобий ѐки салбий таъсир қилади. 
Шу сабабларга асосланиб таълим бериш даражалаштирилади 
(дифференциялаштириш) ва алоҳидалаштирилади (индивидуаллаштириш). 
Юқорида қайд этилган тамойилларнинг барчаси қамровли тарзда 
қулланилмайди. Уларнинг ҳар бирига ижодий тарзда ѐндашилади. 
Таълим тамойилларни қўллашда қуйидаги тавсияларга риоя қилиш 
керак: 
1.Тарбиячи фақат бир таълим тамойилига суянмаслиги керак. Асосан 
уларнинг тартибига, илмий асосланган мақасад танлашга, методларни 
белгилашга ва болалар фаолиятини ташкил қилиш воситаларини ажратишга 
ва ўкув жараѐнини ташкил қилишга эътибор бериш лозим. 
2. Тарбиячи ҳар бир тамойилни ва уларнинг тартибига, асосий 
қонунлар ва қонуниятларни ҳаѐтга татбиқ этувчи, ҳозири давр таълим 
концепциясининг негизи деб билиши керак. 

---

32 
3. Тарбиячи педагогик жараѐннинг ўзаро таъсир этувчи қисмларини 
билиши ҳамда таълим тамойилини қонуниятларига суянган ва педагогик 
жараѐннинг уйғунликда бўлишига эришган ҳолда, қисмларнинг ўзаро 
таъсирини тартибга солиши керак.