Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Давлат монополияси – жамиятда муайян иқтисодий фа
-
олиятни амалга ошириш, айрим товарларни ишлаб чиқариш 
ёки баъзи товарлар савдоси бўйича давлатнинг ягона мутлақ 
эгалик қилиш ҳуқуқи. Давлат ўз монополияси бўлган фа
-
олият турини яширин амалга оширишга йўл қўймаслик 
чора-тадбирларини кўради. Ўзбекистонда давлат мулки 
ҳисобланадиган ва унинг тасарруфида бўлган, хусусийлаш-
тирилиши ва сотиб юборилиши мумкин бўлмаган бойлик-
лар, корхоналар, мол-мулк турлари ҳамда гуруҳлари давлат 
монополиясида бўлади.
Давлат мулки – мулкчилик шаклларидан бири, давлат
-
га қарашли ва унинг вазифаларини бажариши учун зарур 
бўлган барча мол-мулклар ва мулкий ҳуқуқлар. Жаҳон таж-
рибасида давлат мулки асосан икки йўл билан пайдо бўла
-
ди: 1)давлат бюджети воситалари ҳисобига мол-мулк объ
-
ектлари ёки давлат корхоналарини барпо этади; 2) давлат 
хусусий мулкчиликда бўлган мол-мулкни қисман ёки тўла
-
лигича миллийлаштириш (национализация)ни амалга оши
-
ради. Ўзбекистон Республикасида давлат мулки республика 
мулки ва маъмурий-ҳудудий тузилмалар мулкидан ташкил 
топади. 
Республика мулкига
ер, ер ости бойликлари, ички 
сувлар, мамлакат ҳудуди доирасидаги ҳаво ҳавзаси, ўсим
-
лик ва ҳайвонот дунёси, республика ҳокимият ва идора ор
-
ганлари мол-мулки, республика халқларининг маданий ва 
тарихий бойликлари, республика бюджети маблағлари, ол
-

---

89
тин – валюта заҳираси ва бошқа давлат фондлари, Ўзбекис-
тон Республикасининг хорижий давлатлардаги мулки, давлат 
корхоналари, ташкилотлар, ўқув, илмий, илмий-тадқиқот 
ва интеллектуал фаолият натижалари ва бошқалар кира
-
ди. Маъмурий-ҳудудий тузилмалар мулки маҳаллий давлат 
ҳокимияти органлари мулки, маҳаллий бюджет маблағлари, 
давлатга қарашли маданият, соғлиқни сақлаш, таълим муас
-
сасалари ва бошқалардан иборат.