Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Бозор конституцияси – бозорда битимларни амал
-
га ошириш ва унда мувозанатга эришиш имконини бе
-
рувчи хатти-ҳаракатларнинг ўзаро шартланган нормалари 
йиғиндисини ташкил этади
Бозор конъюнктураси – муайян вақт мобайнида то
-
варлар бозорининг ҳолатини тавсифловчи вақтинчалик 
иқтисодий вазият бўлиб, қуйидаги белгилар орқали 
аниқланади: ички ва ташқи савдодаги ўзгаришлар; иш
-
лаб чиқариш ва қурилиш динамикаси; товар заҳиралари 
ҳаракати; нархлар динамикаси ва бошқалар.
Бозор механизми – бозор иқтисодиётининг амал 
қилишини тартибга солишда ва иқтисодий жараёнларни 
уйғунлаштиришда қўлланиладиган дастак ва воситалар, 
яъни муруватлар тўпламидир.
Бозор 
механизмининг 
афзалликлари. 
Бо
-
зор иқтисодиётининг учта устун жиҳатини кўрсатиб 
ўтиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. 
1. Ресурсларни 
тақсимлашнинг самарадорлиги.
Бозор тизими ресурслар
-
ни самарали тақсимлашга ёрдам беради. Бунинг мазму
-
ни шуки, рақобатли бозор тизими ресурсларни жамиятга 

---

55
энг зарур бўлган товарлар ва хизматлар ишлаб чиқаришга 
йўналтиради. 
2. Иқтисодий фаолият ва танлов эркинли
-
ги
. Бозор иқтисодиёти тизими хўжалик субъектлари ва ки
-
шиларнинг шахсий эркинлик ролига устуворлик беради. 
Бозор иқтисодиёти тадбиркорлик ва танлаш эркинлигини 
намойиш қилиб, айнан шу туфайли у муваффақиятга эри
-
шади. 
3. Иқтисодий субъектлар тинимсиз ҳаракат ва из
-
ланишларининг таъминланиши.
Бозор иқтисодиётининг 
яна бир афзаллиги шундаки, унда ҳар бир шахс, корхона, 
фирма ва корпорациялар тинимсиз ҳаракатда ва изланишда 
бўлишади. Чунки хўжасизлик, сусткашлик, беғамлик ҳар 
қандай хўжалик тизимини хонавайрон қилишга олиб ке
-
лади. Бозор иқтисодиётнинг юқорида кўриб чиқилган асо
-
сий афзалликлари билан бир қаторда бошқа кўплаб 
ижобий 
жиҳатларини
ҳам санаб ўтиш мумкин. Жумладан: а) унинг 
ишлаб чиқаришнинг ўзгарувчан шароитларига мослашу
-
ви ва кўникишининг юқори даражаси; б) фан ва техника 
ютуқларидан фойдаланиш, уларни ишлаб чиқаришга жо
-
рий этишнинг жадал суръати; в) турли-туман эҳтиёжларни 
қондириш, маҳсулот сифатини ошириш қобилияти; г) бузил-
ган мувозанатни нисбатан тезлик билан қайта тиклаш; д) че
-
кланган ахборот – турли ресурсларнинг чекланганлиги ша
-
роитида бозор иқтисодиётининг муваффақиятли амал қила 
олиш имконияти.