Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Меркантилизм илмий – назарий оқими тарафдорлари 
одамларнинг, жамиятнинг бойлиги (пулдан, олтиндан иборат 
бойлик) савдода, асосан ташқи савдода–муомала жараёнида 
пайдо бўлади, кўпаяди, савдода банд бўлган меҳнат унумли 
меҳнат, бошқа меҳнатлар эса унумсиздир, деб тушунтиради. 
Кейинчалик айирбошлаш, яъни савдо жараёнида ҳеч қандай 
бойлик яратилмаслиги, қийматнинг кўпаймаслиги маълум 
бўлиб қолди. Фақат айрибошлашнинг эквивалентлик тар
-
тиби, яъни тенг меҳнатга тенг меҳнат мувозанати бузилган 
тақдирда бойлик бировлар фойдасига қайта тақсимланади, 
натижада кимдир бойиб, кимдир қашшоқлашиб боради. 
Меркантилистлар иқтисодиёт назариясининг асосий вази
-
фаси давлатнинг иқтисодий сиёсатига амалий тавсиялар 
ишлаб чиқишдан иборат деб таъкидладилар. Уларнинг фик-
рича, иқтисодиётда ижобий савдо балансига эришилиши 
учун давлат иқтисодиётга фаол аралашиши, яъни миллий 

---

245
ишлаб чиқариш ва савдони ўз паноҳига олиши зарур деб 
ҳисоблайди.
МЕРКОСУР 
(Жанубий 
умумий 
бозор) 
– 
ҳукуматлараро ташкилот бўлиб, 1991 йилда Асунсьон шарт-
номаси асосида ташкил топган. Унга Аргентина, Бразилия, 
Парагвай ва Уругвай киради. Чили ташкилотда 1966 йил
-
дан ассоциациялашган аъзо мақомида, Боливия кузатувчи 
мақомида ушбу ташкилот фаолиятида иштирок этмоқда. 
Ташкилотнинг асосий мақсади товарлар, хизматлар, ишлаб 
чиқариш маҳсулотлари билан эркин алмашув, умумий ташқи 
тарифларни ўрнатиш, аъзо мамлакатлар макроиқтисодий 
сиёсат йўналишларини мувофиқлаштириш ва айрим 
иқтисодий секторларни ривожлантиришдан иборатдир. 1995 
йил 17 декабрдаги қўшимча баённомага мувофиқ аъзо мам
-
лакатлар ўртасида умумий бозорни ташкил этиш йўлидаги 
биринчи босқич сифатида эркин алмашув ҳудуди ташкил 
этилган.