Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети

Нодавлат нотижорат ташкилоти — жисмоний ва (ёки) юридик шахслар томонидан ихтиёрийлик асосида ташкил этилган, даромад (фойда) келишни ўз фаолиятининг асосий мақсади қилиб олмаган ҳамда олинган даромадларни (фойдани) ўз қатнашчилари (аъзолари) ўртасида тақсимлайдиган ўзини ўзи бошқариш ташкилоти.
Нодавлат нотижорат ташкилотларининг экологик-ҳуқуқий мақоми ўзи тўғрисидаги қонун, сиёсий партиялар, касаба уюшмалари, диний ташкилотлар тўғрисидаги қонунларда ҳам белгилангандир. Уларга Республикада фаолият юритувчи миллий, халқаро, чет эл нодавлат нотижорат ташкилотлари кириши мумкин. Ушбу ташкилотлар ихтиёрийлик асосида ташкил этилган жамғарма, уюшма, клуб, ассоциация, қўмита ва ҳаракатларга бирлашиш ҳуқуқига эга.
Ўзбекистонда 2003 йилга келиб ўнлаб экологик йўналишдаги жамоат бирлашмалари тузилган. Мазкур бирлашмалар ўз низомларига эгалар, улар табиатни муҳофаза қилиш борасида давлат органлари ва ўзини-ўзи бошқариш идоралари билан фаол ҳаракат қилиб келмоқдалар. Мисол тариқасида «Экосан» халқаро жамғармасини олсак бўлади. «Экосан» — экология ва саломатлик йўналишидаги халқаро жамғарма. У 1992 йил Тошкент шаҳрида тузилган бўлиб, ҳозирги кунда унинг 3 млн дан ортиқ аъзоси, 30 дан ошиқ мамлакатда 70 дан зиёд бўлинмалари ва ваколатхоналари бор. «Экосан» нафақат Республикамизда, балки хорижда ҳам жуда танилган экологик йўсиндаги ташкилот бўлиб, у турли йўналишда катта лойиҳа ва дастурларни амалга оширмоқда (11-расм). У экологик муносабатни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солишда, аҳолининг ҳуқуқий онги ва маданиятини кўтаришда, атроф-муҳитни соғломлаштиришга қаратилган молиявий маблағларни ажратишда ўзининг катта ҳиссасини қўшмоқда.­
Айрим мамлакатларда «Кедр», «Гринпис», «Яшиллар партияси» каби экологик оқимлар фаолият юргазишмоқда. Бу ҳам аҳолининг Экологик менежмент ва аудитда қатнашишининг бир йўли, чунки илмий-техника революцияси табиатга «бостириб» келар экан унинг зарарли оқибатларининг олдини олиш, авваламбор, фуқаролар, уларнинг мақсадли ва қонуний уюшмаларининг хоҳиш ва иродасини инобатга олган тарзда экологик муносабатларни тартибга солиниши мақсадга мувофиқдир.
Ўзбекистоннинг экологик сиёсати
^{Ер куррасида юзага келаётган экологик нобоп му}ҳитнинг чуқурлашувида озми-кўпми Ўзбекистоннинг ҳам иштироки бор. Мамлакатимизда яшаётган 25 миллиондан зиёд аҳолининг ярмидан кўпи экологик хавфли бўлган муҳитда истиқомат қилмоқда. Орол денгизи ва унинг атрофида рўй берган экологик инқироз ҳолати совет даврининг ноэкологик аграр ва иқтисодий сиёсатининг натижасидир. Шунинг учун ҳам давлатимиз, шахсан Президент И. А. Каримов экологик масалаларни иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий ислоҳотлар билан уйғунлаштирган ҳолда олиб боришни лозим деб топмоқда.