Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат

расм. Икки қаватли номунтазам рамали темирбетондан саноат биносининг қирқими.

2. 
   расм. Икки қаватли номунтазам рамали бино эркин тебраниш шаклини аниқлаш учун ҳисобий схемаси ва бинонинг шартли схемаси.
   

3. 
   расм. Бинонинг олд кўриниши; биринчи ва иккинчи қават тарҳи.
   

3. ҚУРИЛИШ МАЙДОНЧАСИНИНГ СЕЙСМИКЛИГИ ВА ЮКЛАР ЖАМЛАМАСИНИ АНИҚЛАШ

1. 
   Қурилиш майдонининг сейсмиклигини аниқлаш
   

Биноларни сейсмик юклар таъсири эътиборга олиб ҳисоблаганда, бутун объект иккита чегаравий ҳолати ҳисобланади (ҚМҚ):

• 
  юк кўтариш қобилиятига кўра (ЧҲ-1);
  
• 
  экспулатацион яроқлилигига кўра (ЧҲ- 2).
  

Биринчи чегаравий ҳолатлар (ЧҲ-1) бўйича ҳисоб, қурилиш майдончада уйғониши мумкин бўлган максимал зилзила кучига мос келувчи, ҳисобий сейсмик юк таъсирига бажарилиши лозим.
Зилзиланинг такрорийлик даври бинонинг эксплуатацион муддатидан кичик бўлса, бинолар иккинчи чегаравий ҳолатлар (ЧҲ-2) бўйича сейсмик юкларнинг максимал қийматига ҳисобланади. Зилзилаларнинг минимал такрорланиш даври бинонинг эксплуатацион муддатидан катта бўлса, у ҳолда ЧҲ-2 чегаравий ҳолатнинг мавжудлиги ҳисобийдан 1 балл кичик бўлган сейсмик таъсирга текшириш орқали аниқланади.
Топшириққа, асосан, лойиҳаланаётган бино Самарқанд шаҳрида лойиҳаланмоқда. ҚМҚ 2.01.03-96 [1,2]нинг 1-иловасига кўра, Самарқанд шаҳарининг сейсмиклиги – 8 балл, шаҳар ҳудуди микросейсмотуманлаш- тирилганда зилзила такрорийлиги ва сейсмиклиги ҳар 150 йилда – 7 балл, 500 йилда – 8 балл зилзила бўлиш эҳтимоли бор. Қурилиш туманида грунтнинг сейсмик хусусияти бўйича тоифаси – II. Демак лойиҳаланаётган бино сейсмиклиги 8 балл бўлган ҳудудда жойлашган.
Бинонинг эксплуатацион хизмат муддати 150 йил, зилзила бўлиш эҳтимолига кўра, 1000 йил.
Демак, лойиҳаланаётган бино ЧҲ-1 бўйича 8 баллга, ЧҲ-2 бўйича 7 балли сейсмик таъсирига текширилади.

2.