Олий ва ўрта махсус таълим

Йўл-йўлакай ўзгартириш (сопутствуюших) методи шуниси билан қулайки, ўқиш шароити ва гуруҳларни тенглаштириш ёки бир хил бўлиши шарт эмас, ва битта гшуруҳга ҳам қўлласа ҳам бўлади. Тадқиқотнинг биринчи босқичида ўқитувчи эски анъанавий одатдаги усуллардан фойдаланади ва олинган натижаларни батафсил таҳлил қилади. Иккинчи босқичда, у янгича ишлайди, ўқитишда янги усул ва воситалардан фойдаланади ва олинган натижалар таҳлил қилинади. Агар ҳар сафар янги усулларни қўллаш мўлжалланган натижани сифатини ортишига олиб келса, у янги усул ёки воситани таъсири туфайли деб қаралади.

4. Қолдиқлар (остатков) методи қуйидагича: агар мураккаб ҳодисадан, маълум шартлар билан боғлиқ қисми ажратиб олинса, ушбу ҳодисанинг қолган қисми бошқа гуруҳ шартлар билан боғлиқ. Мазкур метод, кўплаб омилларнинг биргаликдаги таъсири билан боғлиқ мураккаб ҳодисаларнинг сабабларини тадқиқ қилишда ишлатилади. Бунинг учун омилларнинг таъсири натижасини олдиндан билиши зарур. Педагогик тадқиқотларда қолдиқ метод, синалаётган усул мустақил аҳамиятга эга бўлмаган ҳолда қўлланилади, уни бошқа усуллардан ажралган ҳолда қўллаш мумкин эмас.
Тадқиқ қилинаётган метод, усул ва ўқитиш воситаларини ўқувчиларнинг билимига таъсирини ва ривожлантиришини аниқлаш учун, сифат ва миқдор кўрсаткичлар керак, буларга қараб, педагогик тажриба-синов ишларининг натижалари таққосланади. Амалда қуйидаги коэффициентлар ишлатилади:

1. 
   Ишга қўйилган баллнинг ўртача арифметик қиймати
   

^{х = ∑х}ί^mί^/N

2. 
   Тушунчанинг мазмунини тўла ўзлаштириш коэффициенти
   

79
(А.В.Усова)
^{Х = ∑ n}ί^/nN

3. 
   Тушунчани тўлақонли ўзлаштириш коэффициенти (А.В.Усова)
   

^{О = ∑ о}ί^/оN

4. 
   Тушунчани бошқа тушунчалар билан муносабати ва боғланишларини тўла ўзлаштириш коэффициенти (А.В.Усова)
   

^{С = ∑ с}ί^/сN

5. 
   Билимларни ўзлаштиришнинг интеграл коэффициенти(Э.Мамбетакунов)
   

^{Ј = ∑ m}ί^/mN
Билим даражасининг глобал кўрсаткичи (Казимеж Денек)
^{Г = ∑ Р}к ^Пк

6. 
   хи-квадрат χ² категорияси (М.И.Грабарь, К.А.Краснянская)
   

Т = ¹
𝑛₁ 𝑛₂

𝐶

∑
𝑖=1
(𝑛₁ 𝑂_2𝑖 − 𝑛₂𝑂_1𝑖 )<sup>2

𝑂</sup>1𝑖 ^{+ 𝑂}2𝑖

8. 
   Қўлланилаётган технологиянинг самарадорлик коэффициенти(А.В.Усова)
   

^Кэ	^Оэ	^Cэ	^Јэ	^Гэ
^а)^ηк ^=^-----	^;^б)^ηо ^=^------^;^в)^ηс	= ; г)	^ηЈ ^= ;^д)	^ηг ^=^-----^.
^Кк	^Ок	^Ск	^Јк	^Гк

8. 
   Билимларни мустаҳкамлик коэффициенти (А.В.Усова, Э.Мамбетакунов) ^γэ ^К2э ^К2к
   

^{α = ---- , бу ерда γ}э ^{= ----- ва γ}к ^{= ва бошқ.
γ}к ^К1э ^К1к

8. 
   Ишончли эҳтимоллик интервали (П.М.Жучок) δ
   

^{Δ = t}g ^,m^-------
√N – 1

8. 
   Ўзлаштиришнинг самарадорлик коэффициенти (В.М.Полонский)
   

А - В
^Э(у) ^{= 100% , А – янги методика бўйича ўқитил-}
В гандаги тўғри жавоблар сони, В – анъанавий методика бўйича ўқитилгандаги тўғри жавоблар сони.