Олий ва ўрта махсус таълим

Магистрантнинг давлат аттестация комиссияси (ДАК) йиғилишида ҳимоядаги маърузаси

Магистрлик диссертацияси кафедрада дастлабки ҳимоядан ўтказилгандан кейин, кафедра мудири барча материалларни магистратура маркази ёки факультет деканати орқали Давлат аттестация комиссиясига топширади.
46
Магистрант ўз ишини ДАК олдида расман ҳимоя қилади. Бунда у ўз хулосаларининг тўғрилигини исботлаб бериши, саволларга пухта ва аниқ жавоб қайтара олиши зарур. Демак, ниҳотда маъсулиятли ва ҳаяжонли бу синов магистрантдан ҳимояга жиддий тайёргарлик кўришини талаб қилади.
Тадқиқотчи томонидан тайёрланадиган ва ДАК йиғилишида қилинадиган маъруза матни ҳимоя учун энг зарур ҳужжатдир.Шуни айтиш керакки, нутқ маданияти ва мазмуни нафақат диссертациянинг сифатини, шунингдек, магистрантнинг диссертация устида олиб борган барча ишлари даражасини ҳам белгилайди.
Ҳимоя нутқида диссертациянинг асосий ҳолатлари қисқача мазмунда ўз аксини топиши керак. Нутқнинг биринчи қисмида асосан диссертациянинг кириш қисмидаги фикрлар, яъни мавзунинг долзарблиги, аниқланган муаммо, тадқиқотнинг мақсади, объекти ва предмети тўғрисида сўзланади. Олинган натижалар қандай методларни қўллаш орқали олингани айтилади.
Маърузанинг иккинчи қисмида диссертациянинг боблари тавсифланади. Магистрант ўз ишида илгари сурилган фикр ва мулоҳазалар тўғрисида мулоҳаза юритиб, ундаги ютуқ ва камчиликларни танқидий жиҳатдан баҳолашни давом эттиради. Маъруза диссертацияда баён қилинган хулоса ва тавсияларни қисқача шарҳлаш билан якунланади.
Магистрантнинг ДАК олдидаги маърузаси тадқиқотнинг моҳияти, олинган натижалари ва хулосалари ҳақидаги ҳисобот вазифасини ўтайди. Маъруза матнини ёзиш маълум вақт ва тайёргарликни талаб қиладиган ишдир. Шунинг учун ҳам, диссертация ҳимояси учун маъруза матнини олдиндан тайёрлаб қўйиш шарт. Акс ҳолда, магистрантнинг маърузаси тарқоқ ва диссертация боблари мазмунини ҳикоя қилиб беришдан иборат бўлиб қолади.
Диссертант, оппонент томонидан кўрсатилган камчиликлар ва саволларга ҳам жавобларни тайёрлаб қўйиши лозим. Оппонентнинг бирорта фикрига аниқлик киритиш ва у билан мунозарага киришиш зарур бўлиб қолганда, у ўз фикрларини камтарлик билан пухта ўйланган фикр ва ишончли далиллар асосида, илмий мунозара маданияти доирасида баён қилиш кераклигини эсдан чиқармаслиги керак.
Ҳимоя жараёнида берилган саволларга жавоблар қисқа, очиқ, тўлиқ ва асосли бўлиши лозим.
Ҳимояга тайёрланиш жараёнида яна бир бор диссертация матнига кўз югуртириб чиқиш, умумлашган ва яққол кўзга ташланадиган амалий натижаларни ифодаловчи жадвал ва чизмаларга алоҳида диққат-эътибор қаратиши лозим. Диссертация материалларининг зарур қисмини техник воситалар ёрдамида намойиш қилишга тайёрлаш мақсадга мувофиқдир. Кўргазмалар шундай тайёрланиши керакки, магистрант уларни ҳимояда қатнашаётган барча иштирокчиларга яққол намойиш қила оладиган бўлсин.