Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

Х = ( Б х С) : 10 люкс
Хисоблаш учун мисол
: 36 м
2 
майдонга эга бўлган хонада 3 та лампа иш 
ҳолатида бўлиб, улар 100 ВТ ли чўғланувчи лампалардир. Лампаларнинг 
йиғинди қуввати 3х100=300 Вт ни, солиштирма қувват эса 300 : 36 = 8,3 Вт / 
кв.м ташкил қилади. 13 -чи жадвал бўйича тўғри тушувчи ѐруглик учун 
(чўғланувчи лампалар) 10 Вт/кв.м 42 люкс га жадалликка эга бўлган ѐруғлик 
оқимини яратишини топамиз. Демак, хонадаги таҳминий ѐритилиш 
даражаси қуйидагини ташкил қилади: 
Х = (8,3 х 42) : 10 = 35 люкс
Турар-жой 
бинолари, жамоат 
жойлари, болалар 
ва 
даволаш 
муассасаларини лойиҳалашда, ҳамда касалхонадаги функционал хоналардаги 
ѐритилиш даражаси етарлича бўлмаган ҳолатларда, ѐритилганликнинг 
гигиеник меѐрларини таъминлаш мақсадида хона учун талаб этиладиган 
лампалар сонини хисоблаш зарурияти юзага келади. Бундай хисоблашни 
бажариш учун биринчи навбатда жадвал бўйича (Пивоваров Ю.П., 110 бет, 
36 жадвал) лампанинг тури, осилиш баландлиги, хонанинг катталиги ва талаб 
этиладиган ѐритилиш даражасини хисобга олган ҳолда кера бўладиган 
солиштирма қувват аниқланади. Топилган солиштирма қувватни хона 
майдонига кўпайтириш орқали талаб этилган йиғинди қувват топилади. 
Топилган қийматни битта лампанинг қуватига бўлиш орқали талаб этиган 
чироқлар сони топилади. 
Хисоблаш учун мисол
: Боғлов хонасининг баландлиги 3 м ва майдони 30 
кв.м, ишчи юзадаги ѐритилиш даражаси 100 люксни ташкил этиш учун 
хонани чўғланма лампалар билан ѐритиш лозим (100 Вт ли лампалар). 
Жадвал буйича берилган шароит учун солиштирма қувват 31 Вт/кв.м 
эканлигини топамиз. Зарур бўлган солиштирма қувват = 31 х 30 = 930 Вт. 
Чўғланма лампаларнинг талаб этилагн сони: 930 : 100 = 9 лампа бўлади. 
Кичик гуруҳлар билан ишлаш гуруҳдаги тингловчиларни 3 гуруҳчага (ҳар 
гуруҳчада 4 та тингловчи) бўлишни кўзда тутади ва машғулот мавзусини 
тўлиқ муҳокамаси, асбоблар ва жиҳозлар билан танишиш ва ўқитувчининг 
кўрсатмаларидан сўнг ҳарбир гуруҳча алоҳида топшириқ олади. 
-1 гуруҳча – хоналарни сунъий ѐритиш учун фойдаланиладиган ѐритиш 
асбобларининг турини тавсифлаб бериш (ўқув аудиторияси мисолида) 

---

137 
-2 гуруҳча – ўқув аудиториясининг 3 тадан кам бўлмаган нуқтасида сунъий 
ѐритилганлик даражасини ўлчашни ўтказиш, текшириш баѐнномасини 
расмийлаштириш 
Фаолият кетма-кетлиги: 
-фильтрли фотоэлементни тайѐрлаш х10
-иш жойларида кам деганда уч нуқтада ѐритилиш даражасини кетма-кет 
ўлчаш (сунъий ѐритилишнинг ѐқилган қв ўчирилган вақтада) 
-ҳарбир нуқтада иккита ўлчаш ўртасидаги фарқни аниқлаш 
-хисоблаш ва ѐритилганликнинг ўртача даражасини баҳолаш 
-ѐритилишнинг бир текис тарқалганлигини баҳолаш 
-3 гуруҳча – ўқув аудиторияси учун керак бўладиган ѐритгичлар сонини 
хисоблашни бажариш 
Фаолият кетма-кетлиги: 
-жадвал бўйича чўғлатма чироқлар учун гигиеник меѐрни (100лк), ҳонанинг 
ҳажми ва унинг баландлигини хисобга олиб керак бўлган солиштирма 
қувватни жадвал бўйича аниқлаш 
-керак бўладиган умумий қувватни хисоблаш 
-100 вт бўйича керак бўладиган чироқлар сонини хисоблаш 
Кичик гуруҳларда иш тугатилгандан сўнг, ҳарбир кичик гуруҳ ўзининг иш 
натижаларини баѐнномаси ва бажарилган хисоблаш бўйича доклад қилади. 
Кейин ҳамма тадабалар бошқа гуруҳчалар бажарган иш натижаларини ҳам 
умумлаштириб умумий баѐннома ѐзадилар (ўқув аудиториясининг сунъй 
ѐритилиш кўрсаткичларининг гигиеник меъѐрлари) олинган натижалар 
баҳоланади.