Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган



Download 1,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/135
Sana28.02.2022
Hajmi1,51 Mb.
#475199
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   135
Bog'liq
Ozbek dialektologiyasi. Nigora Murodova (5)


шу, учун

устун.
о – 
орқа қатор, лабланган туркий о унлиси. Сингармонизмли шеваларда 
қўлланилади. 
қолыны
т
үт, бомыйды.
ө
- фонемаси–лабланган тил олди унли, туркий (
ө
) унлисидир. М. : 
ҳөкъз, чөл, сөз
каби. Туркий тилларда
ө 
унлиси алоҳида фонема сифатида 
қўлланилади.
ў
- ярим кенг, лабланган унли товуш. 
ў
умумтуркча олд қатор ө билан 
орқа қатор о товушларига нисбатан оралиқ товуш бўлиб, 
ө
ва 
о
унлиларининг конвергенцияси 
(ө Х о=ў) 
натижасида пайдо бўлган.
Ундош товушларни ифодалаш учун фойдаланилган транскрипцион 
белгиларӊ (нг) - фонемаси тил орқа, бурун, сонор ундоши. Бу ундош 
сўзнинг ўртасида ва охирида келади: көӊъл (кўнгил), оӊ (олинг).
 ӊ
ундоши қўшимча товуш (г ёки к) билан айтиладиган қоришиқ 
ундошдир. Сўз ўзак-негизининг охири [ӊ] фонемаси билан тугаганда -га, -
ган қўшимчалари қўшилса, такрорланувчи [ӊӊ] фонемаси талаффуз этилади: 
сенга – сəӊӊə, бўлинган – болъӊӊəн. ӊ фонемаси шарт-истак феъли 
кўрсаткичи ва эгалик қўшимчалари билан келганда баъзан [й] билан 
алмашади. ɔлсəӊӊъз~ɔлсəйъз (олсангиз), əйсəӊӊъз (айтсангиз) каби.


19 
дж
- африкат (қоришиқ) ундош. Ўзбек шеваларининг барчасида 
[дж] аффрикати мавжуд. Бу қипчоқ шеваларида кўпроқ қўлланилади: 
жалғыз//йл

йɔлғъз// жл. джалғыз; жуғɔлды //йл. юқɔлдъ// жл. джуқолды
каби.. Бу [дж] ундош фонемасининг таркибидаги элементлари д+ж алоҳида 
эмас, у бир товуш каби талаффуз этилади.
Янги ўзбек транскрипцияси
. Ушбу транскрипция Туркологияда 
қўлланилиб келинаётган лотин алифбосидаги транскрипция тизимига 
асосланган.

Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish