Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya

Eshitishida  nuqsoni  bo‘Igan bolalar  diqqatini tekshirish va 
korreksiyalash  metodikasi
Eshitishida  nuqsoni  bo'lgan  bolalar  diqqatini  tekshirishda  bo­
lalarning  yosh  hamda  nutqi  rivojlanganlik  holatiga  muvofiq  meto- 
dikalar tanlab  olinadi.  Maktabgacha  yoshdagi  va  maktab  yoshidagi 
eshitishida nuqsoni bo'lgan bolalarning turg'un diqqatini tekshirish­
da  Landolt  namunalaridan  (shaklli,  raqamli,  harfli  jadval)  foyda- 
laniladi.
Savol  va  topshiriqlar
1.  Diqqatga ta ’rif bering.
2.  Eshitishida  nuqsoni  bo'lgan  bolalar  diqqat  turlari,  ularning 
xususiyatlari  haqida  gapiring.
3.  Kar va  zaif eshituvchi  bolalarda  diqqatni  tarbiyalash  masala- 
larini  yoriting.
86

---

5.3.  Eshitishida  nuqsoni  mavjud  bolalar xotirasining  o‘ziga  xos
xususiyatlari
Xotira  oldin  idrok  etilganni  ifodalash,  saqlash  va  tasvirlash  bi­
lan belgilanuvchi ongli ruhiy jarayondir.  Xotirada insonning oldingi 
tajribasi,  uning  faoliyati,  idroki,  qayg‘urishi  ifodalanadi.  U  inson 
faoliyatida  muhim  o‘rin  tutadi.  M a’lumki,  me’yorda  eshitadigan 
bolalar m a’lum hajmdagi bilimlarni  eshitish orqali egallaydilar.  Kar 
va  zaif  eshituvchi  bolalarda  esa  mazkur  holat  maxsus  korreksion 
pedagogik  ta’limsiz  amalga  oshirilishi  murakkabdir.  Bu  bolalarda 
o'quv  materiallarini  ko‘rish  orqali  olganligi  bois,  ko'rish  xotirasi­
ning ustunlik qilishidan darak beradi.  Tashqi olam bilan aloqa nati- 
jalarini  saqlash  va  ifodalash  xotira  asosini  tashkil  etuvchi  tasavvur 
shaklida  amalga  oshadi.  Xotira  tasavvuri  — bu  predmet  va  hodisa- 
larning  hissiy  ko‘rgazmali  umumlashgan  obrazlaridir.  Xotira  faoli­
yati  natijasi  sifatida  ular  o‘tmishida  inson  tomonidan  idrok  etilgan 
predmet,  hodisalarni  ifodalaydi,  bevosita  faoliyat  natijasida  sezgi 
obrazlari  idrok  yuzaga  keladi.  Shunday  qilib,  agar  idrok  obrazlari 
bolm asa,  xotira  taassuroti  mavjud  bolm aydi  (masalan,  tug‘ma 
karlarda  tovush,  shovqin,  taqillatish  haqida  tasavvurlar  mavjud 
bo‘lmaydi).  Idrok va  tasavvur  o'xshashligi  ularda  predmet  va  hodi- 
salar  xususiyatlari  va  qirralari  namoyon  bo‘lishi  bilan  belgilanadi. 
Tasavvur  idrokka  nisbatan  kambag‘alroqdir.  Unda  predmetlarning 
faqat  m a’lum  tomonlari  namoyon  bo‘ladi,  lekin  ba’zi  tomonlari 
tushib  qoladi.  Idrokdan  farqli  ular qat’iy  va  turg‘undir.