Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

1.3. Oligofrenopsixologiya fanining boshqa fanlar
bilan bog‘liqligi
Oligofrenopsixologiya boshqa fanlar singari turli fanlar bilan 
uzviy bog‘liq. O ligofrenopedagogika, psixiatriya, fiziologiya, logo- 
pediya, um um iy va bolalar psixologiyasi va boshqa fanlar shular 
jum lasiga kiradi. Aqli zaif bolalar ruhiyatining o‘ziga xosligi yuqo- 
rida ko‘rsatilgan fan y utuqlarining natijalari bilan bog‘liq holda 
o ‘rganiladi. N orm al va nuqsonli bola taraqqiyoti um um iy, yagona 
qonuniyatlar asosida kechishini hisobga olsak, norm al bolalar psi­
xologiyasi fani aqli zaif bolalar psixologiyasi uchun ilm iy asos ro- 
lini o ‘taydi. A m m o, aqli zaif bolalar taraqqiyoti o ‘ziga xos yo‘sinda 
am alga oShadi. Aqli zaif bolalar psixologiyasi um um iy va ijtimoiy 
psixologiya m a’lum otlariga asoslanib ish yuritadi.
Aqli z a if bolalar psixologiyasi yosh davrlar psixologiyasi yu- 
tuqlariga h am suyanadi. Qaysi yoshda, qaysi ruhiy holatlar, qay 
darajada o‘sishini, rivojlanishini bilishning aham iyati katta. Peda- 
gogik psixologiya ham aqli z a if bolalar psixologiyasi uchun yetarli 
m a ’lum otlar beradi.
Logopediya fani bolaning nutqidagi kam chiliklarini aniqlash, 
logopedik tekshirishni amalga oshirish im konini beradi. Oligo­
frenopedagogika fani aqli zaiflik darajalarini, o‘ziga xos xususiyatlarini 
inobatga olish asosida bolalarga ta’lim -tarbiya berish jarayonida kor- 
reksion ish tizim ining samarali usullarini tanlashga yordam beradi.
Aqli z a if bolalar psixologiyasi oligofreniya k lm ikasi, nevropa- 
tologiya, fiziologiya fan larin in g yutuqlariga asoslanadi.
O ligofreniya klinikasi aqli zaiflik n in g etiologiyasini ochib be- 
rishga yordam beradi. N evropatologiya aqli z a if bolalar m arkaziy 
asab tiz im in in g an ato m ik va organik buzilishlari haqida bilim b e­
radi. Fiziologiya esa, m arkaziy asab tiz im in in g funksional buzilish­
lari haqida axborot beradi. B ularning barchasi aqli z a if bola ru h i­
y atin in g nuqsoni haqidagi b ilim larim izn i yanada kengaytiradi, aqli 
z a if bolalar psixologiyasi, m arkaziy asab tiz im in in g egiluvchanligi 
haqida I.P. Pavlovning fiziologik ta ’lim otiga asoslanadi. Sog‘lom 
qolgan m arkaziy asab tiz im in in g ayrim qism lari m aksim al rivojla- 
nishi, kom pensatsiya qilinishi aqli z a if bolalar taraqqiyotidagi yu-
10
N

---

tu q lard an dir. Aqli z a if bolalar psixologiyasi psixiatriya y utuqlaridan 
h am to ‘la foydalanadi. G.Y .Suxaryova, M .S. Pevzner aqli z a if b o ­
lalarni k lin ik o ‘rganish ishlariga ju d a k a tta hissa qo'shdilar. U lar 
to m o n id an aqli z a if bolalar etiologiyasi, patogenezi, davolash ish- 
lari, kasallik natijalari, k asallik nin g ik k ilam chi asoratlari atrofli- 
ch a o ‘rganildi. Aqli z a if b o lalarn in g o'ziga xos xususiyatlari ochib 
b erildi, u larn in g taraqqiyot d inam ikasi o 'rgan ildi. Aqli zaiflarga 
xos, o ‘xshash to m o n lar o 'rg an ilib bayon etildi. Psixiatr, pedagoglar 
to m o n id an ham korlik d a tek sh irish lar olib b orilishi natijasida aqli 
zaiflik n in g pedagogik, psixologik tashxis qilish m ezonlari yaratildi. 
Aqli zaiflik sabablari, darajasi qanday b o ‘lishidan q a t’i nazar, aqliy 
taraqqiyot bosh m iya zararlanishi darajalariga ko‘ra davom etadi.
S.L. R u bin sh teynn ing yozishicha, «a’zo tu zilish i bilan, u n in g
funksiyasi orasidagi bog‘liqlik b ir to m o n lam a em as, funksiya a ’zo 
tuzilish iga bog‘liq b o 'lib qolm asd an , balki a ’zo tu zilish i ham u n in g
funksiyasiga bog‘liqdir».