O’lchashlar xaqida ma’lumotlar O’lchash asboblari

Ko‘rsatuvchi asboblarda raqamli qiymatlar shkala va raqamli tablodan o‘qiladi.

Qayd qiluvchi asboblarda ko‘rsatuvlarni yo diagramma qog‘ozida yozib olish yoki raqamli tarzda chop etish ko‘zda tutiladi.

Kombinatsiyalangan asboblar o‘lchanayotgan kattalikni bir vaqtning o‘zida ko‘rsatadi va qayd qiladi.

Integrallovchi asboblarda o‘lchanayotgan kattalik vaqt bo‘yicha yoki boshqa o‘zgaruvchi bo‘yicha integrallanadi (jamlanadi).

Jamlovchi asboblarda ko‘rsatishlar turli kanallar bo‘yicha unga keltirilgan ikki yoki bir necha kattaliklarning yig‘indisi bilan funksional bog‘langan bo‘ladi.

Asboblarning turli-tumanligi ularni unifikatsiyalash masalasini qo‘ydi. Bu maqsadda hozirgi paytda Asboblarning davlat sistemasi (ADS) yaratilgan. Yangi asboblar va avtomatlashtirish vositalari ADS talablariga ko‘ra tayyorlanadi, avval yaratilgan, eskilari esa asta-sekin ADSga moslashtiriladi. ADSning tuzilishi ma’lum sistemali — texnik prinsiplarni qo‘llashga asoslangan. Ular texnologik jarayonlarni nazorat qilish, sozlash va boshqarishning turli-tuman sistemalarini texnik vositalar bilan ta’minlash muammolarini eng qulay usul bilan hal etish imkonini beradi. ADS tarafidan yechiladigan muhim masalalaridan biri xalq xo‘jaligi talablarini to‘la qanoatlashtiradigan, tekshirilgan qurilmalarning chekli nomenklaturasini (ro‘yxatini) yaratishdan iborat.

O‘lchash vositalari o‘lchash jarayonida bajaradigan vazifasiga qarab

• 
  Ishchi
  
• 
  Namunali
  
• 
  Etalon
  

o‘lchash vositalariga bo‘linadi.

Ishchi—o‘lchash vositalari xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida amaliy o‘lchashlar uchun mo‘ljallangan. Ular aniqligi yuqori o‘lchash vositalariga va texnik o‘lchash vositalariga bo‘linadi.

Namunali—o‘lchash vositalari ishchi o‘lchash asboblarini tekshirish va ularni o‘zlari bo‘yicha darajalashga xizmat qiladi.

Etalonlar — qiyoslash chizmasining quyida turgan o‘lchash vositalariga birlik o‘lchamini uzatish maqsadida birlikni (yoki birlikning karrali yoki ulushli qiymatlarini) qayta yaratilishini va (yoki) saqlanishini ta’minlaydigan o‘lchash vositasi (o‘lchash vositalari to‘plami) xisoblanadi.

Fizik kattaliklar birliklari o‘lchami shu usul bilan etalonlardan namunaviy o‘lchash asboblari yordamida boshqa o‘lchash asboblariga o‘tkaziladi.