Олати тахлили тижорат банкларцда актив операцияларни бошқариш усуллари ва воситалари



Download 60,54 Kb.
bet4/4
Sana13.06.2022
Hajmi60,54 Kb.
#664504
1   2   3   4
Bog'liq
2.1.

Тулов муддатининг уртача мулжа-танган усули балансни бошқариш усулининг давоми булади. Ушбу усул, балансни бошқариш усули каби фоизли ставка узгариши хавфи билан курашга йуналтирилган, яъни фоизли ставка узгаришга сезувчан активлар суммаси фоизли ставка узгаришига сезувчан пассивлар суммасига тенг бўлгани банкни фоизли ставка узгариши билан боǵлиқ йукотишлардан сугурталанмайди, чунки амалиётда активлар ва пассивлар буйича фоизли ставканинг узгариши бир хил узгармаслиги мумкин, балки бир-биридан бир мунча масофада келади. Ушбу методика бирон-бир актив ёки пассивни уртача тулов муддати кўрсаткичининг ҳисобини назарда тутади. Тимоти У. Кохни «Банкни бошқариш» китобида бу кўрсаткич «Вақт оралигининг узоклиги хужжатлар билан ишлашни уртача муддатини улчайди, у бошлангич нархини кайтиб олиш учун зарур бўлган уртача муддатга тент. Ушбу кўрсаткичнинг мухим хусусияти, унинг фоизли ставка узгаришига турли молиявий инструментларни сезувчанлигини улчаш кобилияти булади», деб таъкидлайди.
Юқорида биз томонимиздан зикр этилган банк активларини бошқаришнинг барча мактаб ва усуллари банк ишининг тарихий ривожланишида тажриба йули билан ишлаб чикилган. Бирок ривожланишнинг маълум бир боскичида банк ишига иктисодий математик усуллар кириб келди ва уз урнини мустахкам эгаллади. Математик усуллар ва иктисодий моделлар иктисодни бошқарищда оптимал қарорларни топиш учун қўлланилади. Иктисоднинг оптимизацияси, яъни янада самарали ишлаши учун барча зарур шароитларни кетма-кет шакллантиришнинг асосий йуналишидир. У ё бошқа қарорни ёки бошқарув таъсирини қабул қилишда тизимнинг кейинги ривожланишининг ижобий таъсиридан келиб чиқиш керак эмас. Ушбу қарор ёки таъсир вужудга келган шароитда барча имконлар ичида энг яхши эканлигига ишонч хосил қилиш зарур. Бошқача қилиб айтганда, барча хусусий масалаларни, иктисодий бошқаришга тизимли ёндашув усулини кУллаган ҳолда уйлаб ва бир бутун вазиятдан келиб чиқиб ечиш зарур. Иктисодий-математик усул ~ бу купгина мактабларни, йуналишларни, методикаларни ва бошқаларни уз ичига киритган фаннинг улкан катламидир. Чунки активларни бошқариш узининг специфик хусусиятларига эга, шубхасиз, уларнинг барчаси банкнинг актвиларини бошқаришда катнаша олмайди. Бизнинг фикримизча, банк активларини бошқаришда иктисодий-математик усулларнинг булимларига қўйидагилар тааллукли булиши мумкин:
1.Математик дастурлаш;
2.VAR усули;
3.Моделлаш;
Амалий математикани булиш сифатида математик дастурлашнинг вазифаси аниқ вазиятларнинг хар хил турларини оптимал моделлар ёрдамида тахдилини ишлаб чиқиш булади. Бу усуллар турлича вазиятларда харакатнинг оптимал дастурини топиш имконини беради. Харакат деб мақсадга каратилган ва уларнинг натижаларининг хар хил турлари ҳисобланади: берилган мақсадга эришишни таъминловчи операциялар, қарорлар, тадбирлар ва бошқаларни уз ичига олади.
Математик даструлаш текшириш объекта булиши мумкин, шундай вазиятларда, уларда берилган купгина имкониятлардан энг яхши харакатни танлаш муаммоси борлигидир. Энг яхши харакатни танлаш вазифасини ечиш факат аниқ ифодаланган мақсадга имконли, унга эришишда танланаётган харакатни таъминлаши керак.
Шундай қилиб, математик дастурлашда текширилаётган вазият булиши керак, биринчидан, мақсадга йуналтирилган, иккинчидан, мақсадга эришиш учун имконли, унга харакатларнинг альтернатив вариантларига эга булиши лозим.
Математик дастурлаш уни математик моделлаштириш асосида, аниқ бир вазиятларда қарор қабул қилишидан иборат була олмайди.
Математик дастурлашнинг куп сонли услублари ичида одатда, ажратилади:

  1. Мунтазам (чизикли) дастурлаш;

  2. Динамик (серхаракат) дастурлаш.

Оптимал режалаштириш ва бошқаришнинг куп сонли вазифаларини мунтазам (чизикли) дастурлаш моделига киритиш мумкин. Мунтазам (чизикли) дастурлаш бошқарув параметрла- рида узгарувчан вазифаларни чизикли чекловида чизикли мақсад- ли функциясининг оптимал (максимал ёки минимал) ахамиятини турган жойини Урганади.
Ушбу усул операциянинг даромадлигига муносабати каби ликвидлилигига хам чекловни ҳисобга олган ҳолда активларни бошқариш муаммосини пассивларни бошқариш муаммосига боглайди.
Мунтазам (чизикли) дастурлаш модели аниқ куринишда оптимизацияланиши керак бўлган мақсадни шакллантиришни талаб қилади. Масалан, оптимизация даромадини максималлаш- тирищцан ташкил топиши мумкин. Мунтазам (чизикли) дастур- лашнинг тенгламаси тизими ечими, моделга киритилган берилган эхтимолни танлашда, даромадни максимизациялашда хар бир актив тури учун қанча суммани инвестициялашни кўрсатиши мумкин. Эхтимолли узгаришлар натижасининг сезувчанлигини текшириш учун, эхтимолни танлашни узгартириб бир неча маротаба дастурни ҳисоблаб чиқишни талаб этиши мумкин. Масалан, агар кейинги икки даврда фоизли ставкага нисбатан ноаниклик сакланса, жорий даврда активларни турли хил категорияларида маблаǵларни жойлаштиришнинг оптималлигини текшириш учун имконли ставкаларнинг бир неча танловини синаб куриш фойдалидир.
Ишлаб чикариш кучларини ривожлантириш ва жамиятдаги алокаларини мураккаблаштириш режалаштириш ва бошқариш муаммоларига илмий ёндашув заруриятига олиб келди. Оптимал режалаштириш ва бошқариш концепцияси пайдо булди. Маълум булдики, купгина масалаларнинг қарорларини танловнинг куп боскичли жараёни деб тал кин этиш мумкин.
Вацт утиши билан ҳолати узгарадиган бир S тизими кўриб чиқилади. Тизим холатининг узгариши жараёни бошқарилаётган, яъни V бопщарилаётган харакатни танлаш воситаси орқали уни юритишга таъсир этиши мумкин. Жараён билан бошқарув сифатини характерловчи ва унга боǵлиқ бўлган баъзи бир W мезони билан боǵлиқ. Режалаштириш ни нг оптималлиги қуйилган мақсадга эришиш учун энг яхши бошқаришни танлашни билдиради, яъни W (U) оптимал, энг яхши булиши учун шунаканги U танлаш.
Кейинги методика, бизнинг фикримизча, иктасодий - математик усулларга киритилган, тижорат банкларида актив­ларни бошқариш учун куллашга кодир, бу VAR методикасидир.
У якинда пайдо булди, бирок россиялик муаллифлар В.А. Кучинский, А.С.Улиничлар узларини «Банк ресурсларини бошқариш тизими»54 китобида ёзганидек; «VAR методологияси 90-йилларнинг урталарида ишлаб чикилган, гарбнинг банк дунёсида кенг таркалди. Хозирда купгина узоқ чет эл мамла- катларининг марказий банклари узларининг тижорат банкларининг даромадаи операцияларининг хлсоб-китобини ушбу методология га утказмокдалар. «Кцйматни хавф остида» методологияси ёки VAR бозор нокулай конъюктураси натижасида потенциал зарар хавфини баҳолаш учун банк назорати Базель комитета томонидан таклиф этилган. У нокулай бозор конъюктураси вазиятида хакикий зарарни назарда тутилган юқори чегарадан ошмаслиги шароитида портфель кийматни максимал камайтириш ёки маълум вақт мобайнида банкнинг молиявий ахволининг ёмонлашувини баҳолашга олиб келади» VAR методикасининг асосий кўрсаткичи - бу активлар ва пассивлар портфели кийматининг узгаришига таъсир этишга кобилиятли узгаРУвчанликни ҳисобга олувчи таваккалчиликка мойил узгарувчан даромад (ТДМ-таваккал- чиликка мойил даромад).
Бундан ташкари, ТМД ушбу хажмларни утмишдаги узгариш- ларини ҳисобга олади. Маълумотларнинг тарихий базасидан ТМД ни ҳисоблаш учун валюта базасица (АКШ долларида даромадлик эквивалента ёки база сифатида қабул килинган бошқа валютада) уртача муддатли давлат қимматли қоǵозлар ида ёки бошқа молиявий инструментлар; маълум бир валютада номерланган (кейинчалик бу хажм X деб қабул қилинади) даромадлиликнинг уртача ахамиятида ҳисоблаб чиқилади.
Download 60,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish