Oksikarbon kislotalar

V) Karbon kislotalarda optik izomeriya

Ba’zi moddalar o‘zining fazodagi tuzilishiga ko‘ra fazoviy yoki stereoizomerlarga ega. Etilen uglevodorodlardagi va to‘yinmagan karbon kislotalardagi geometrik (sis-trans) fazoviy izomeriya kabi oksikarbon kislotalarda ham fazoviy optik izomeriya mavjud.

1874- yili golland olimi Y. Vant—Goff va fransuz olimi A. Le— Bel bir-biridan bexabar holda bir vaqtning o‘zida organic moddalardagi har bir uglerod elementining to‘rt valenti to‘rt xil atom yoki atomlar gruppasi bilan birikkan bo‘lsa, shu moddalar asimmetrik markazga ega bo‘lishini isbotlaganlar. Bunday uglerod atomi asimmetrik uglerod atomi deb ataladi.

Asimmetrik atom atrofida joylashgan atomlar (o‘rinbosarlar)ni a,b,c va d bilan belgilab, ulardan kichigi d tetraedrning uzoqlashgan qirrasiga joylashgan bo‘lib, qolgan a, b, c lar kattaliklariga qarab d ga nisbatan joylanishidagi aylanish burchagi soat strelkasi yo‘nalishi bo‘yicha bo‘lsa D, soat strelkasining yo‘nalishiga teskari bo‘lsa, L bilan belgilanadi. D va L ifodalar molekulalarning qutblangan nur tekisligini o‘ngga (+) va chapga (—) burishini ko‘rsatadi.

Shundan so‘ng, optik izomeriyaga ega bo‘lgan moddalarning o‘ngga va chapga buruvchi proyeksiyasi formulalarini ifodalashda glitserin aldegidning proyeksion formulasi andoza qilib olindi.