|
o‘z
anjomlarini
253
ehtiyot qilishlari zarur (o'yinchoqlar, kiyimlar va o‘rin
jihozlari).
Ota-onalar bolalaming fe’l - atvorini yaxshi bilishlari
ularda bola tarbiyasi uchun javobgarlikni oshiradi. Ular bo
laga bir xil talab qo‘yadilar va ta’lim taibiya-ishini izchil-
lik bilan amalga oshiradilar.
Maxsus pedagogik bilimlami egallash bolalarda sinch-
kovlikni, kuzatuvchanlikni, mantiqiy tafakkuming • oddiy
formalarini o‘stirishga, bolalar mehnati va o'yiniga to‘g‘ri
rahbarlik qilishga bolalar xulqini to‘g‘ri tahlil qilishga
yordam beradi.
Ota-onalami ilk yoshi bolalar filologiya va psixologiya-
sini bilishlari bolani sog‘lig‘ini saqlashga g‘amho‘rlik qilish
uni harakatlarini madaniy gigienik malakalarini rivojlan-
tirish nutqi, muomila faoliyatini o‘stirishga yordam beradi.
Bolalarda mutaqillikni
o‘stirish ulami qiyinchiliklami
yengishga o'rgatish undagi irodani mustahkamlash muhim
ahamiyat kasb etadi.
Shu bilan birjga bolalami tarbiyalashda ulaming o‘ziga
xos xususiyatlami bilish va uni e’tiborga olish zarur. Chun-
ki har bir bola yoshi teng bo‘lgan ikkinchi boladan o‘zining
qiziqishi, qobiliyati, mijozi va fe’l-atvori bilan farq qiladi. Bir
xil vaziyatda har bir bola o‘zini har xil tutadi: biri uyat-
chan, tortinchoq, boshqasi esa dadil; biri bo‘shang, pssiv,
yana boshqasi tevarak-atrofda bo'layotgan voqealarga ju-
dayam xushyor va sezgirlik bilan munosabatda bo‘ladilar.
Shuning uchun, ota-onalar har bir bolaga uning o'ziga
xos, mos yo‘lni tanlaydilar.
Oila a’zolari o‘rtasidagi o‘zaro hurmat, hamjihatlik,
oilaning yaxshi
yo‘lga
qo‘yilgan ichki hayoti tarbiyada
muhim ahamiyat kasb etadi. Oila
a’zolari
o‘rtasidagi
254
samimiy
munosabatlar: mehribonlik, o‘zaro hurmat va
g‘amxo‘rlik, vatanparvarlik, mehnatsevarlik kayfiyati, umu
miy tartib va oilaviy an’analar, bolalarga kattalar qo‘ya-
digan talablaming yagonaligi muhim rol o‘ynaydi.
Bolani to‘g‘ri
tarbiyalashda uning oldida ota-onaning
obro‘sini yuqori bo‘lishi kerak, busiz tarbiya bo‘lishi mum
kin emas. Ota-onalaming fuqarolik qiyofasi, hayoti, ishlari,
yurish turishi, jamiyat oldida o‘z oilasi uchun javobgarlik
tuyg‘usi ular obro‘sining asosidir. Mehnat va ijtimoiy fao-
liyatni oilaviy vazifalar bilan qo‘shib olib boradigan, o‘z
bolalarining hayotiga qiziqadigan va ularga mohirlik bilan
rahbarlik qiladigan ota-onalar eng obro'li kishilardir — bu-
laming hammasi ham onaga, ham otaga baravar taalluq-
lidir.
Bolalarga qo‘yiladigan talablarda birlik bo‘lishi umum-
pedagogik prinsip hisoblanadi, maktabda ham, oilada ham
bu prinsipga amal qilinishi lozim. Oilada bolalami tarbiya
lashda quyidagi shartlarga rioya qilinishi zarur:
a) bolalar tarbiyasi uchun javobgarlikni his qilish;
b) pedagogik bilimlardan xabardor bo‘lish;
d) bolaga bo‘lgan mehr-muhabbatni unga talabchanlik
qilish bilan qo‘shib olib borish.
Insonning qanday kishi bo‘lib yetishishi ko‘p jihatdan
javobgardirlar. Shaxsning qadr-qimmati uning jamiyatga
keltiradigan foydasi bilan baholanadi. Ota-onalar o‘z bola
larining asosiy tarbiyachilari hisoblanadilar. Shuning uchun
ular farzandlarini o‘z haqining eng yaxshi urf-odatlari va
oilaviy an’analarini ruhida oliyjanob faziiatli, bilimdon,
madaniyatli shaxs qilib tarbiyalashlari kerak.
Tarbiya ko‘p qirrali, uzoq davom etadigan jarayondir.
Bolani o‘rab olgan muhitning hammasi - odamlar, narsalar,
255
voqea-hodisalar, uning ongida, xulq-atvorida ma’lum iz
qoldiradi, uni o‘zgartiradi va rivojlantiradi. Ota-onaning
burchi mana shu rivojlanishni
ziyraklik bilan boshqarib
boorishdir. Ota-onaning mehri, muruwati, g‘amxo‘rligi
bolalar uchun suv va havodek zarur.
Oilaviy tarbiyaning ko‘p muammolari ota-onalami
pedagogik bilimlardan xabarsiz ekanliklari orqali yuzaga
keladi. Bunda yota-onalaming ko‘pchiligi axloq, huquq-
shunoslik, ruhiyat va pedagogik bilimlami bilmaydilar. Bu
esa bola tarbiyasida noxush voqealarga sabab bo‘lmoqda.
Ota-onalarga mo‘ljallangan,
ulaming tafakkurini va
amaliy faoliyatini kuchaytiruvchi, oilada bolaning xulqini va
o‘zlarining tarbiyaviy ta’sirini tahlil qilishga undovchi peda
gogik bilimlami yanada kengroq targ‘ib qilish kerak.
Hoziigi vaqtda jumhuriyatimiz rahbarlarining asosiy
diqqat-e’tiborlari jamiyatda yuz berayotgan noxushliklami
bartaraf etish, oilalaiga, ko‘p bolali onalaming farzandlariga
yaxshi tarbiya berishlariga, oila tarbiyasi va ijtimoiy tar
biya birligini mustahkamlashga qaratilgandir. Chunki bo
laning sog‘lig‘ini saqlash va uni tarbiyalashda oila asosan
rol o‘ynaydi. Mustahkam, ma’naviy va axloqiy sog‘lom oila
jamiyat taraqqiyotining asosiy omilidir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
