Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Орбитал гипертелоризм 
Орбитал гипертелоризм – кўз косалари орасидаги масофанинг катталашиб 
кетиши. Орбитал гипертеларизм – калла, юз суяклари ва улар атрофидаги юмшоқ 
тўқималарнинг мураккаб туғма шакл бузилиши билан кечади. Орбитал 
гипертелоризм асосида ғалвирсимон суякни горизонтал текисликда – кенгайиши 
ётади. Fig. 60-17,18
Ғалвир суяк (os ethmoidale) юз суяклари орасида марказда бурун 
бўшлиғининг пешона суяги ўймасида – юқорида жойлашган. 
Ғалвир суякнинг – горизонтал пластинкаси (lamina cribrosa) калла 
суягининг тубини (Fundus cranium cerebrale) ҳосил қилишда қатнашади. Ғалвир 
суякнинг ўртасидан пастга томон перпендикуляр пластинка (lamina 
perpendicularis) 
тушиб, димоғ суяги ва понасимон суяк қирраси билан бирикади. 
Перпендикуляр пластинканинг икки ёнида ғовакчалар лабиринти (labirinti 
ethmoidales) 
жойлашади. 
Орбитал гипертелоризм, ғалвир суяк ғовакчалар лабиринтининг 
горизонтал текислик бўйлаб, олд томонда кўпайиб кетиши туфайли юзага келади. 
Перпендикуляр пластинка ва кўз косасининг медиал девори орасидаги
бурчак одатда у 30
о
ошмайди. Орбитал гипертелоризмда эса, бу бурчак 60
0
га
етади. Орбитал гипертелоризм мустаққил касаллик ёки бошқа синдромлар 
таркибига кирувчи симптом сифатида намоён бўлиши мумкин. Аксарият, юқори 
лаб ва танглай туғма нуқсонлари билан биргаликда учраб, орбитал гипертелоризм 
130 ортиқ синдромларнинг белгиси ҳисобланади. 
Сохта орбитал гипертелоризм 
Бурун – ғалвир суяк комплексининг жароҳати, ғовакчалар лабиринти ва 
бурун бўшлиғи ўсмалари кўз коса (орбита)лари орасидаги масофа кенгайишига 
сабаб бўлиши мумкин. Сохта орбитал гипертелоризмга ўхшаш ҳолатни 
микроорбитизмда ҳам кузатиш мумкин. Кўз ва кўз косалари кичик бўлганлиги 
учун, улар орасидаги масофа узайгандек бўлиб кўринади. Микроорбитизмда, 
ёноқ, чакка ва пешона суяклари ўсиши ҳам ортда қолади. Бир томондаги 
385 

---

кичиклиги сабабли, юқори жағнинг пешона ўсиғи, ён томонга нисбатан кенг 
бўлади. Ҳасталанган томонда кўзнинг ташқи девори билан ёноқ ва пешона 
суяклари орқароқ жойлашган бўлади. шунингдек, бурун суяги ҳам латерал 
томонга ёйилади. Ғалвирсимон суякнинг шу томондаги катакчалари кенгайган 
бўлади. Микроорбитизмда, калла сугининг олд чуқурчаси тор, юзнинг ўрта зонаси 
ичкарига ботқлиги кузатилади.