Odilqoriyev X. T

Huquqiy prezumpsiyalar fanimiz diqqat-e’tiboridan chetda qolayotgan muhim mavzulardan biridir. Masalan, aybsizlik prezumpsiyasi mavzusi nisbatan tadqiq etilgan bo‘lsa, fuqarolarning huquqni bilish prezumpsiyasi va normativ- huquqiy hujjatning konstitutsiyaviyligi prezumpsiyasi (shuningdek, qonunlarga mosligi prezumpsiyasi), shartnomaga ixtiyoriy amal qilish yoki majburiyatni ixtiyoriy bajarish prezumpsiyasi kabi masalalar hali yetarli o‘rganilmagan. Pre- zumpsiya huquqni qo‘llash jarayonida yuridik ahamiyatli holat(hodisa)larning mavjud bo‘lishi yoki bo‘lmasligi ehtimolini anglatadi.

Huquqiy hayotda, yuridik amaliyotda uchrayotgan yuridik ziddiyatlar, o‘z huquqiy yechimini topmay qolayotgan muammolar hamda kamchilik (qa- rama-qarshilik)larning ko‘lami davlat va huquq nazariyasi tomonidan «yuri- dik kolliziya» va «yuridik konflikt» kategoriyalari ma’no-mazmunini ilmiy tahlil etish zaruriyatini keltirib chiqarmoqda. Yuridik ixtiloflar (kolliziyalar) o‘xshash (analogik) munosabatlarni tartibga soluvchi normativ-huquqiy huj- jatlar o‘rtasidagi nomutanosiblik yoki huquqni qo‘llash jarayonida subyektlarning vakolatlari o‘rtasidagi qarama-qarshilik tarzida namoyon bo‘ladi.

Huquqni amalga oshirish (huquqning harakatlanishi) yoki huquqni qo‘llash samaradorligini oshirish ham dolzarb muammo sanaladi. Bu bora- da «huquqiy normaning samaradorligi», «huquqni qo‘llash faoliyatining sa- maradorligi» tushunchalari ta’rifini oydinlashtirish, samaradorlikni ta’minlash omillari, vositalari va usullarini ilmiy tadqiq etish ham muhim ahamiyat kasb etadi.