Odilqoriyev X. T

ikkinchidan, qonunchilik tizimi o‘z mazmuniga ko‘ra ba’zan huquq tizimidan kengroq bo‘lishi mumkin. Masalan, qonunchilik hujjatlarida dasturiy, maqsadni ifodalovchi qoidalar ham bayon etiladi. Bular huquqiy norma yoki institut mazmuni uchun ahamiyat kasb etmaydi;

uchinchidan, huquq tizimini tarmoqlarga va institutlarga bo‘lish asosida huquqiy tartibga solish predmeti va metodi yotadi; qonunchilik tarmoqlari dav-
lat hayotining yo‘nalishlari va o‘z predmeti mavjudligi bilan izohlanadi, ammo yagona tartibga solish metodiga ega bo‘lmaydi;

to‘rtinchidan, huquq tizimi, uning tarmoqlari mazmuni bir turli bo‘ladi; qonunchilik tizimi va tarmoqlari esa, turli yo‘nalishdagi hamda xarakterdagi munosabatlarni tartibga soladi;

beshinchidan, huquq tizimining ichki tuzilishi qonunchilik tizimining ichki tuzilishi bilan aynan mos kelavermaydi. Qonunchilik tizimining vertikal tuzilishi davlat organlari iyerarxiyasini aks ettirsa, huquq tizimining vertikal tuzilishi – uning normalarga, institutlarga, sohalarga bo‘linishini aks etti- radi;

oltinchidan, huquq tizimi obyektiv xususiyatga ega bo‘lsa, qonunchilik tizimi subyektiv omilga, ya’ni qonun chiqaruvchi organning xohish-irodasiga bog‘liq.

Shunday qilib, huquq tizimi bilan qonunchilik tizimi o‘rtasidagi nisbatni, munosabatni aniqlash ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga ega. Bu vazifaning muvaffaqiyatli hal etilishi huquq tizimi bilan qonunchilik tizimini bir-biriga yaqinlashtiradi, hayotda qo‘llanishiga samarali ta’sir ko‘rsatadi.

5-§.
Normativ-huquqiy hujjatlarni tizimlashtirish tushunchasi va turlari

Ikki palatali parlament samarali va sermahsul faoliyat yuritgan sharoitda nor- mativ-huquqiy hujjatlar hajmining keskin ko‘payishi tabiiy. Bunday vaziyatda qabul qi- lingan yuzlab qonunchilik hujjatlari o‘rtasida muayyan ziddiyatlar va kolliziyalar bo‘lishi

mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoev e’tibor qarat- ganidek, «amaldagi qonunlarimizda bir-biriga zid o‘rinlar ham yo‘q emas»¹. Ularni bartaraf etishda siyosiy partiyalar ham, deputatlar ham tashabbus bi- lan chiqmayaptilar. Bunday ziddiyatlar va nomutanosibliklarni bartaraf etish hamda normativ-huquqiy hujjatlarning ichki barqarorligini ta’minlash maqsa- dida ularni mantiqiy tizimlashtirish (sistemalashtirish) katta ahamiyat kasb etadi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Sena- tining 2010-yil 27-yanvarda bo‘lib o‘tgan qo‘shma majlisidagi ma’ruzada ta’kidlaganidek, qabul qilinayotgan qonunlarning sifatini tubdan yaxshilash lozim, qolaversa, «Qonunlarning ko‘pchiligi amaldagi qonun hujjatlariga o‘zgartish, tuzatish va qo‘shimchalar kiritishga qaratilgan bo‘lib, kodifikatsi-

¹ Mirziyoyеv Sh. Pаrlаmеntimiz hаqiqiy dеmоkrаtiya mаktаbigа аylаnishi, islоhоtlаrning tаshаbbuskоri vа аsоsiy ijrоchisi bo‘lishi kеrаk. /Хаlq so‘zi, 2017-yil 13-iyul.

yalashish xarakteriga, ya’ni, muayyan darajada tizimlashuv mazmuniga ega emas»¹.