Odilqoriyev X. T

Huquqning regulyativ funksiyasi jamiyat a’zolarining yurish-turi-

shi va xulq-atvorining ijobiy, barchaga maqbul qoidalarini o‘rnatish, ijtimoiy munosabatlarni yuridik tashkil etish, kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy aloqalarni uyg‘unlashtirish va barqarorlashtirishdan iborat. Bu funksiya doirasida huquqiy

ta’sirning yana ikki – regulyativ-statik va regulyativ-dinamik huquqiy funksi- yalar yo‘nalishi haqida so‘z yuritish mumkin.

Huquqning regulyativ-statik, ya’ni tartibga soluvchi – statik funk- siyasi deganda, huquqning ijtimoiy munosabatlar, ularning holati va erishil- gan darajasini mustahkamlash hamda barqarorlashtirishga qaratilgan ta’siri

tushuniladi. Ijtimoiy munosabatlarning u yoki bu huquqiy institutlar shaklida mustahkamlanishi huquqiy tartibga solish maqsadlaridan biridir. Ushbu funk- siya turli subyektlarning huquqiy maqomini belgilashda, masalan, inson va fuqaroning asosiy huquq va erkinliklarini mustahkamlash, davlat organlari va mansabdor shaxslarning vakolatlarini, jismoniy va yuridik shaxslarning huquq- dorligini belgilashda namoyon bo‘ladi.

Huquqning mazkur funksiyasida uning tabiati nihoyatda yaqqol aks etadi. Zero, fuqarolar va tashkilotlarga huquqiy vakolatlar beriladi, ular shu vakolat- lar doirasida erkin, o‘zlari istagancha faoliyat yuritadilar. Bu chegara qanchalik kengaysa, insonlar shunchalik erkin harakat qiladilar.

Tartibga soluvchi – statik funksiya vakolat beruvchi va man etuvchi normalar orqali amalga oshadi, shu bois, ular asosida tarkib topadigan mu- nosabatlar passiv huquqiy munosabatlar toifasini tashkil etadi. Bunday hol- larda huquq subyektlari o‘zlari tashabbus ko‘rsatib huquqiy faollik qilishlari mumkin.