Odam bo‘laman

Anvar Obidjonning “Ona Yer” degan kitobini o‘qigansiz. Qo‘lingizdagi to‘plam so‘nggi yillarda yozilgan yangi she’rlardan dastalangan. Unga shoir akangizning “Siz eshitmagan qo‘shiqlar” turkumi ham kiritildi. Xo‘sh, qanaqa qo‘shiqlar ekan ular o‘zi? Kitobni varaqlab chiqsangiz, siz buni bilib olasiz.

ODAM BO‘LAMAN


– Kezaman ko‘p joylarni
Moy tomchigan kiyimda.
Ba’zan kitob titkilab,
Dam olaman uyimda,

Men shofyor bo‘laman, dada.

– Mayli…
– Hayinchakda akamdan
Ancha baland uchaman.
Katta bo‘lsam, yaxshisi –
Borib oyni quchaman,

Men fazogir bo‘laman, dada.

– Ixtiyoring...
– Chalg‘itaman maydonda
Bolalarning ko‘pini.
Kecha bitta tepishda
Teshdim Norning to‘pini,

Men futbolchi bo‘laman, dada.

– O‘h-ho‘, o‘ho‘-o‘ho‘v...
– Kesvolibdi barmog‘in
O‘tgan kuni Mira’zam.
Qotib qoldi yarasi
Jindekkina tuz sepsam,
Men do‘xtir bo‘laman, dada.

– Yomonmas...

– Tag‘in o‘ylab ko‘raman,
Hammasi ham yaxshi ish.
Faqat yalqov bo‘lmayman,
Hecham tortmang Siz tashvish,
Men... odam bo‘laman, dada.

– Balli, azamat!

QISHLOQ VA BOLALAR

(Norpolvonning deganlari)

Bolalarsiz qolsa qishloq,

Bo‘lar ekan juda chatoq,

Xom yeyilmay, pisharkan nok.

Xuvillab eng gavjum uylar,

Bog‘cha, maktab, ko‘cha-kuylar,

Ishsiz yotar ekan koptok.

Qarang, qo‘rqoq irkit kuchuk,

Sut o‘g‘risi – cho‘loq mushuk

Ko‘cha kezar endi mag‘rur.

Jonga tegib quruq xashak,

Maktabdagi bog‘da eshak

Rayhon chaynab, qilar huzur.

Bo‘sh sinfda o‘ylanib jim,

O‘tiribdi yosh muallim,

Qani biron bola topsa.

Bilmasa ham o‘tgan darsni,

Chizib bersa tayoq rasmin,

«Besh» qo‘yardi maqtab rosa.

Direktorda boshqa tashvish,

Qog‘oz to‘plash – eng muhim ish,

Kim ham yig‘ar metallolom?

Shu payt terlab bir qariya,

Kichkinamga yozgin, deya,

Sudrab keldi teshilgan jom.

Ishlar chatoq bog‘chada ham,

Mudiraning ko‘zlari nam,

Boshliqlarga maktub yozdi:

«Bolalarsiz qoldik bugun...»

So‘ng o‘zini ovutmoq-chun

Sudray ketdi «paravoz»ni.

Sotuvchidan eshiting gap,

Uqtirar u imlab-javrab,

Magazinga kirgan karga:

«Har kuni bir uyum daftar,

Talaygina vafli va shar

Sotar edim xumparlarga».

Nafaqachi yolg‘iz kampir

Suv oldi-yu yarim paqir,

Bukchaygancha boqdi har yon.

Biz darsdan so‘ng har kun borib,

Suv keltirib, o‘tin yorib,

Bo‘lardik-da unga darmon.

Bolalarsiz qizirmi to‘y?

Doshqozonda pishsa ham qo‘y,

Yurar hamma solib qovoq.

Kuyov-kelin saqlar sukut,

Bu qanday to‘y – o‘tsa jim-jit,

Sinmay hatto bitta tovoq?

Chanoqlardan toshar paxta,

Hashar boshlar el qishloqda,

Bizning esa o‘rnimiz bo‘sh.

Yuzlab «Pionerlar posti»

Paxtakorning edi do‘sti,

Bu ishni kim uddalar, xo‘sh?

Fermada ham ishlar yomon,

Qo‘zichoqlar yemay somon,

Yotishibdi arazlashib.

Bolakaylar kelib bir to‘p,

Erkalardi ularni xo‘b,

Cho‘ponlarga yordamlashib.

Kolxozning sal ahvoli tang,

Rais tog‘a qilar attang,

O‘quvchilar dastyor edi.

U o‘ziga berib va’da:

«Bolachoqlar qaytsa, ha-da,

So‘yay bir juft ho‘kiz» derdi.

Kinochining yo‘lda ko‘zi,

Quymoqchiydi u kunduzi

«Xap, senimi, shoshmay tur» dan.

Surnayfurush dingquloq chol

To‘xtab qoldi guzarda lol,

Xabar topib yangi sirdan.

Ruzvon moma kuyukib der:

«Nabiramni tez topib ber!» –

Qistar Najim amakini.

Onalarning ko‘zida yosh,

Otalarda tugab bardosh,

Tutatishar tamakini...

Derazamni kimdir qoqdi,

Ko‘z ochsam, Tosh kulib boqdi,

Uyqudan sal kech turibman.

Bolalarsiz qolsa qishloq,

Bo‘lar ekan juda chatoq...

Bu kech yomon tush ko‘ribman.

OQSHOM

Bir piyola choy kabi

Bulut oyni ho‘pladi.

Tovuq beka katakka

Jo‘jalarin to‘pladi.

Echki-uloq tush ko‘rib,

Poxol uzra yotishar.

Mushukchalar sut so‘rab,

Onasiga yopishar.

Sigir erka buzoqni

Qashib qo‘yar kallalab.

Qo‘y uxlatar bolasin

Asta ma’rab – allalab.

Faqat jajji kuchuklar

Hurib ko‘yishar «vak-vak».

Onasiga o‘xshashib

Tunda ham ular sergak...

MAHALLAMIZNING

JARCHISI
Shoxda shaqillar Hakka:

– Mehmon kelyapti, aka.

Tez pishiring palovni,

Burab turib mo‘ylovni.

Yeng shimaring, kennoyi,

Damlab qo‘ying ko‘k choyni.

Yoying shoyi dasturxon,

Yoping issiq patirnon.

Bo‘shashma, ho‘, bolakay,

Xizmatga sen turgin shay.

Uzgin behi, nok, anor,

Bog‘da yana nima bor?

Qarab ko‘r-chi, qizaloq,

Tozami idish-tovoq?

So‘ngra yelib-yugurib,

Uy-hovlini supurib,

Yo‘lakka suv sepib qo‘y,

Mehmon kelgan uyda – to‘y…

Endi meni kuzating,

Suyunchini uzating.

BAHROMNING HIKOYASI

Zo‘r tovug‘im bor edi

Semiz va sergap.

“Yapaloq” deb men unga

Qo‘ygandim laqab.

Tuxum tug‘ib berardi

Har kuni oppoq.

Shu tufayli u bilan

Yashardik inoq.

Ammo, so‘nggi paytda u

Bo‘pqoldi ayyor.

Tuxum desang, yuz burar,

Don sochsang – tayyor.

«Dangasa!» deb kecha sal

Qilgan edim do‘q.

Bugun ko‘rsam, katakda –

Tovuqqinam yo‘q.

«Yapaloq»ni qidirdim,

Chaqirdim rosa.

Nahotki, u arazlab

Ketvorgan bo‘lsa?

Katagida qolibdi

Faqat bitta pat

Va oydinda yozilgan

Aji-buji xat:

«Menga juda mehribon,

Shirinso‘z eding.

Doim suyib, erkalab

Tuxumim yerding.

Seni do‘st deb yurardim,

Tushundim bugun, –

Faqat oshna ekansan

Quymoqlar uchun.

Tuxumni ham berardim,

Kutmading picha.

Qo‘pol so‘ylab, ayniqsa,

Ranjitding kecha.

Garchi sendan ayrilmoq,

Bo‘lsa ham og‘ir,

Qaror qildim bosh olib

Ketmoqqa oxir.

Chunki do‘st deb yurgani

Tamagir chiqsa,

Hatto, oddiy tovuq ham

O‘ksinarkan ja...

Endi boshqa joylarda

Solaman dovrug‘.

Seni eslab yurguchi:

«Yapaloq-tovuq».

...Mendan bitta iltimos,

Bolalar, sizga,

«Yapaloq»ni ko‘rsangiz,

Qaytaring tezda.

Qaytsa, chin do‘st bo‘lardim,

So‘zlardim sizlab.

Kechirim ham so‘rardim

Patlarin silab.

AKA-UKALAR

Tug‘ilganmiz chodirda,

Cho‘pon bizning otamiz.

Ukam Mashrab ikkimiz

Doim birga yotamiz.

Qo‘ylarimiz behisob,

Shum echkimiz bor yakka.

U ko‘pincha biz uchun

Bardosh berar kaltakka.

Chunki, ba’zan ayamiz

Chiqarmasa hech yoqqa,

Bo‘shatvorib echkini,

Quvalaymiz o‘tloqqa.

Adirlarda, jarlarda

O‘ynab-o‘ynab qaytamiz.

So‘ngra «Qochqoq echkini–

Tutvoldik», deb aytamiz.

Shunda jahli tez ayam

Indamaydi hech kimga.

Faqat, picha gap tegar

Gunohi yo‘q echkimga.

VELOSIPED

BUZILGANDA

Yuz-qo‘lini

Qilib moy,

Gayka burar

Sotimboy.

Kulib boqar

Sotimga,

Tagi ko‘chgan

Botinka.

LAGERDA

Shukur–

Vodiy tomondan.

Jo‘ra –

Ohangarondan.

Akram esa –

Qarshidan.

Men –

Qarama-qarshidan.

HA, QO‘RQMAYSAN-A

– Nega yulding

Betimni?

Chaqiraymi

Itimni!
– Xafa bo‘lma,

Sulaymon,

Hozir seni

Silayman.

KUMUSH KOVUSHCHA

Qiz samoga uchardi

Bo‘lib qolsa sho‘x qushcha.

Oy qizchaga ko‘rinar

Bo‘lib kumush kovushcha.

Olsa, qaydan topar so‘ng

Kovushning juft poyini?

...Asli, olish yaxshimas

Ko‘pchilikning Oyini.

G‘AMXO‘RLIK

Kirib kelib ko‘chadan,

Norga dedi yosh Rustam:

– Xo‘tikchangni minaylik,

Tinib qoldi yomg‘ir ham.

Nor der:

– Avval topib kel

To‘rt poy eski etikni.

Loyda minish yaxshimas

Yalangoyoq ho‘tikni.

OYMOMANI O‘G‘IRLASH

Paxmoq qora bulutcha –

Qaroqchilar kemasi.

Oymomani o‘g‘irlab

Qochmoqchi u,

Chamasi.
Suzib borar kemacha,

Yelkanlari hilpirab.

Xayriyatki,

Oy undan

Tushib qoldi g‘ildirab.

PUFAKFURUSH

– Salom, Baqa!

– Salom, vaq!

– Pufak bormi?

– Tamom, vaq!

– Ke, beraqol,

Mana, haq.
– Kerak emas

Chaqa, vaq.

– Ol, Baqajon,

Yong‘oq chaq.

– Ma, qaqajon,

Pufak, vaq…

FATXILLANING

KURKASI
Kelib Norga arz qildi

To‘rt yasharli ukasi:

– Meni quvdi,
Atajon,

Patpillaning kulkasi.

G‘ijinib musht tugdi Nor:

– Boplab qasos olamiz.

Kurkani...

Yo‘q, yaxshisi,

Fatxillani solamiz.

A’LOCHI XO‘ROZCHA

Tanishing men birinchi –

«B» sinfda o‘qiyman.

O‘ttiz beshta harfning

Barin yaxshi «cho‘qiyman».

Ayniqsa-chi, go‘zal «T»

Ko‘zga darrov tashlanar.

Chunki, oyim nomlari

Shu harfdan boshlanar.

Farqin uncha bilmasdim

Avval har xil don-dun yeb.

Endi yoza olgayman

«Makka» yoki «arpa» deb.

A’lochiman sinfda,

Tartibni ham o‘rgandim.

...Faqat, bir kun domlaga

Chakki savol bergandim:

«Nega bizlar dumsiz «X» –

Yozdik «Xo‘roz» deganda?

Voy, domlajon, sizningcha

Xo‘roz dumsiz ekan-da?!»

Toy, Bo‘taloq, Buzoqlar

O‘shanda xo‘b kulishdi.

To‘polonchi Kuchuklar

Masxaralab ulishdi.

Odat qildim shundan so‘ng,

O‘ylab, keyin so‘ylashni.

Ham o‘rgandim, qichqirmay,

Bosiq, mayin kuylashni.

Avval nodon, sho‘x edim,

Endi she’r ham to‘qiyman.

Tanishing, men birinchi –

«B» sinfda o‘qiyman!

AVTOQISHLOQ

{Fantastik she’r)

Avtoqishloq quribdi

Og‘aynimiz Temirjon.

Mo‘‘jizaki,

Bundayni –

Ko‘rmagandim hech qachon.
Qishloqchaga kiriboq

Bo‘lib qoldim juda lol.

Qaysar avtobolani

Koyir edi avtochol:

– Shoshmay turgin,

Hammasin –

Aytay avtodadangga.

Qachon aql kiradi

Qavoq avtokallangga?
Surishtirsam sababin,

Bola ekan ja bevosh.

Cholning avtotovug‘in

Cho‘loq qipti, otib tosh.

Sal narida uchratdim

Qo‘rqoq avtomushukni.

Xushomad-la moylar u

Eski avtokuchukni.

Avtomoldan sut sog‘ar

Avtokampir chelaklab.

Avtoovchi dasht kezar

Avtoitni yetaklab.

Ustaxona ochibdi

Guzarda bir avtoot,

Avtoqo‘y der:

– Menga ham

Dum yasab ber shu zahot.
Avtoxachir – navbatda,

Bo‘yatarmish u yolin.

Avtoechki, chamasi,

Almashtirar soqolin.

Avtosichqon chiyillar,

Tishi utmay turshakka.

Avtoho‘kiz so‘z qotar

Qari avtoeshakka:

– Ko‘rindimi yaylovda

Mening avtobuzog‘im?

– Qattiq gapir, akasi,

Zanglab qopti kulog‘im.
Avtoari chaqdi, deb,

Avtoqizcha yig‘lar ho‘ng,

Avtoko‘zin o‘ynatib,

Avtoqarg‘a titar go‘ng...

Bolakaylar kechiring,

Aytolmadim uyog‘in.

Chunki,

Avtoruchkamiing

Tugab qoldi siyohi.

ROSTGO‘YLIK

Sarg‘ish Mushuk bekaning

Bordir ikki farzandi.

Biri – juda erka qiz,

Biri – o‘g‘ildir tanti.

Ismlari ja o‘xshash:

Miyovxon va Miyovjon.

Miyovxoni – sal nozik,

Miyovjoni – pahlavon.

Mushukchalar bir kuni

Uyda yolg‘iz qolishdi.

Javonchani ochishib,

Asta nazar solishdi.

Kavshay ketdi Miyovxon

Topib olib quymoqni,

Chaqib ko‘rdi Miyovjon

Bir-ikkita yong‘oqni.

Bir payt kelib oyisi

Qarasa-ki – ish chatoq:

Quymoq sira qolmabdi,

Kamayibdi sal yong‘oq.

Miyovxonga boqdi u:

«Javob ber,

Bu qanday gap?»

«Nega mendan ko‘rasiz?» –

Deya qizi burdi lab.
Oyisi der o‘g‘liga:

«To‘ymas ekan hech ko‘zing!

Ham yong‘oq, ham quymoqni –

Yeb qo‘ydingmi bir o‘zing?»

Yerga egib boshini,

Dedi rostgo‘y Miyovjon:

«Shu aytgan gapingizning –

Yarmi – rost,

Yarmi – yolg‘on!»

ESKI TO‘PPONCHA

O‘ynab yurib o‘rmonda

Sho‘x va quvnoq Quyoncha,

Topib oldi so‘qmoqdan

Bitta eski to‘pponcha.

U borib, yosh Ayiqning

Qarshisida to‘xtaldi.

«Ko‘tar, Maymoq, qo‘llingni!» –

Deb, qurolin o‘qtaldi.

Ag‘nab tushdi Ayiqcha

To‘sganicha yuzini.

To‘pponchaga boqdi so‘ng

Baqraytirib ko‘zini.

Dingquloqning quroli –

Oddiy yog‘och, ko‘rsaki.

...Shunday qilib, Quyoncha –

Yeb oldi bir tarsaki.

BEZORI
Qarg‘a kirdi

Kinoga,

O‘xshab

Buratinoga.

Hamma joylar

Edi band,

Borib dedi

Nopisand:

– Menga qara,

Vey, Laylak,

Yeganmisan

Hech kaltak?

Qani,

Tur-chi o‘rningdan.

He, o‘rgildim

Burningdan!

PARVARDA

Tug‘ilgandi Bo‘richa

Sakkizinchi yanvarda.

Bugun bir yil to‘libdi

Adashmasa agarda.

Va’da qildi oyisi

Unga quyon go‘shtini.

Va’da qildi dadasi

Unga kiyik to‘shini.

Bilmasa ham yosh Bo‘ri

Dunyoning keng-torligin,

Eshitgandi dunyoda –

Shirinliklar borligin.

Injiqlandi u birdan:

«Sovg‘a qiling parvarda.

Uni-chi, bir yeb ko‘ray

Sakkizinchi yanvarda».

Taskin berdi oyisi:

«Bolam, adir – do‘konmas».

Dadasi der: «Shaharga –

Borib kelmok, osonmas».

Payt poylab erkatoy,

Chiqdi-yu g‘or uyidan,

Shahar tomon yugurdi

Chopqir anhor bo‘yidan.

Chiroqlarga angrayib,

Tushib borgan choq pastga;

Uni ushlab shaharda,

Sopqo‘ydilar qafasga.

Endi uni yosh-qari

Qilar har kun tomosha.

U termular adirga,

Zooparkdagi tom osha.

...Besh yil o‘tgach oradan,

Sakkizinchi yanvarda,

Bir qiz yuvvosh Bo‘riga

Tashlab o‘tdi parvarda.

ESHAKNING ERTAGI

Bo‘lgan ekan bir Ho‘tik

Sho‘x va qaysarroq.

O‘g‘irlarkan qizlardan

Ko‘zgu va taroq.

Boqar ekan ko‘zguga

Tarab yollarin.

Hayron qilib yurarkan

Echki, mollarni.

Ulg‘ayib ham, uning hech

Kirmabdi aqli.

Bir kun egar bog‘lashsa,

Chiqibdi jahli.

Unga minmok, bo‘lganni

Ustidan otib,

Dumalanib kulibdi

Qotib va qotib.

Olgan chog‘da egasi

Tayoqni qo‘lga,

Xoda qilib dumin u,

Qochibdi cho‘lga.

Yozda maysa chaynabdi,

Yem yebdi qishda.

Fermalarga kirarkan

Tunda tirqishdan...

Bir kun ko‘rib qolibdi

Yuvvosh bir cholni.

U munkayib yurarkan

Silab soqolni.

Mindiribdi rahm etib

Uni ustiga.

Chol minnatdor boqibdi

Yangi do‘stiga.

Hozir ham u chol bilan

Inoq ekan ja...

O‘sha Eshak, rost aytsam,–

Menman.

Ha-xah-ha!

SIZ ESHITMAGAN QO‘SHIQLAR
CHUMCHUQ QO‘SHIG‘I

Men kichkina Chumchuqman,

Chiriq-chiq.

Laylakdan sal puchuqman,

Chiriq-chiq.

Siz urinmang don sochib,

Chiriq-chiq.

O‘zim yeyman opqochib,

Chiriq-chiq.

XO‘ROZ QO‘SHIG‘I

Men ketyapman qaddim g‘oz,

Qu-quq.-qu.

Chetroq turing, iltimos,

Qu-quq.-qu.

Axir shohman – hukmdor,

Qu-quq-qu.

Boshda tilla tojim bor,

Qu-quq-qu.

Toj kiyaman atayin,

Qu-quq-qu.

Bir sirim bor, aytayin,

Qu-quq-qu.

Tepakalman, sochim yo‘q,

Qu-quq-qu.

Toj kiymay ilojim yo‘q,

Qu-quq-qu.

RUBOB QO‘SHIG‘I

Qanday sozlab olsangiz,

Men o‘shanday kuylayman.

Shu tufayli, hurmatim –

Joyida deb o‘ylayman.

Tingir-ting,

Tingir-ting.

Meni changdan avaylab,

Baxmallarga o‘raysiz...

Gapingizga kirmasam,

Qulog‘imni buraysiz.

Tingir-ting,

Tingir-ting.

GARMON QO‘SHIG‘I

Nafas olsam, chalinaman

G‘itta-g‘itta.

Qattiq, cho‘zmang, yalinaman,

G‘itta-g‘itta.

GARMON QO‘SHIG‘I

Nafas olsam, chalinaman,

G‘itta-g‘itta.

Qattiq cho‘zmang, yalinaman,

G‘itta-g‘itta.

Buyningizga meni osing,

G‘itta-g‘itta.

Tugmalarni to‘g‘ri bosing,

Bitta-bitta.

CHIGIRTKA QO‘SHIG‘I

O‘z qornimni o‘ylayman,

Chirik-chirik.

Qornim to‘ysa, kuylayman,

Chirik-chirik...

O‘lja poylab turibman,

Chirik-chirik.

Shunday yashab yuribman,

Tirikchilik!

ELAK QO‘SHIG‘I

Oppoq unni supraga

Elagayman,

Tappa-tup.

Betingizni upaga

Bulagayman.

Tappa-tup.

Qattiq urmang yuzimga,

Opajonim,

Tappa-tup.

Juda shirin o‘zimga

Mening jonim,

Tappa-tup.

CHAQMOQ QO‘SHIG‘I

Yolg‘iz qolsam,

Zerikib –

Ba’zan chekib turaman.

Bulut menga chaqmoqtosh,

Bir-biriga uraman,

Chars-churs!

Cho‘chib ketsang,

Demagin –

Meni «yomon amaki».

Nima qilay, ukajon,

Tutamasa tamakim?

Chars-churs!

SIGIR QO‘SHIG‘I

«Qand» deb yig‘lar buzog‘im,

Tinchimaydi qulog‘im,

Mo‘-o‘-o‘.
Ko‘nmayapti u sira,

Bersam hatto kunjara,

Mo‘-o‘-o‘.
Bilmaydiki esi past,

Ko‘k beda ham yomonmas,

Mo‘-o‘-o‘.
Nima u – «qand» degani,

Arziydimi yegani?

Mo‘-o‘-o‘.

DAYDI MUSHUK QO‘SHIG‘I

Bug‘doy pishgan pallada,

Tug‘ilganman dalada,

Yalalay-malalay.
Sizga rostin aytayin,

Ota-onam notayin,

Yalalay-malalay.
Yaqin do‘stim – Kirpijon,

U ilon yer, men – sichqon,

Yalalay-malalay.
Och qolsak-da dam-badam,

Yig‘lamaymiz sira ham,

Yalalay-malalay.
Qishda chatoq ishimiz,

Takillaydi tishimiz,

Yalalay-malalay.
Zor bo‘lganda uvoqqa,

Ketgim kelar uzoqqa,

Yalalay-malalay.
Ketsam, yolg‘iz qolgan on

O‘ksinmasmi Kirpijon?

Yalalay-malalay.
Yursam yuray och-nochor,

Bo‘lay do‘stga vafodor,

Yalalay-malalay.

QUVNOQ AYIQCHA QO‘SHIG‘I

Boshpanam – shu o‘rmon,

Sokinu bepoyon.

Bormish zo‘r shaharlar,

Sotilarmish sharlar.

Bunda netaman?

Uydan ketaman!

Yursam ko‘p piyoda,

Charchog‘im – ziyoda.

Shaharda – tramvay,

Chiqsamoq, zum o‘tmay

Ko‘lga yetaman…

Uydan ketaman!

Ko‘lda bor qayiqcha,

«Qani, suz, Ayiqcha!»

O‘rmonda – eski gap,

Na bog‘cha, na maktab,

Na xat bitaman...

Uydan ketaman!

Bolalar saroyi

Emish ko‘p g‘aroyib.

To‘garakka kirib,

Samolyotcha qurib,

Parvoz etaman...

Uydan ketaman!

Ulg‘ayib, albatta –

Ishlayman zavodda.

Ko‘cha-yu bog‘ go‘zal,

Do‘konda mo‘l asal, –

Navbat kutaman...

Uydan ketaman!

…Azizim, onajon,

Sen bilan soz o‘rmon.

Sen bor-ki, dilim shod,

Yoningda umrbod –

Kuylab o‘taman,

Qayga ketaman!

OBBO, KALAMUSH-EY!

Kalamushvoy,

Kalamush.

Savoding sal

Chalamish.

Yoz desalar

«Temir» deb,

Sen yozibsan

«Kemir!» deb.

NONUSHTADA

Xontaxtaga

Bo‘ylaymiz,

Bosqon-sandon

O‘ynaymiz.

Bosqon tushsin

Sandonga, –

Qo‘lni cho‘zing

Qanddonga.

TEKINXO‘R

Qumursqavoy

Topib uvoq,

Terga botib

Tortdi uzoq.

Chumchuq kelib

Sekingina,

Yutdi-qo‘ydi

Tekingina.

QIYALIKDA

Yiqildi-yu

Norqo‘zi,

Qo‘ldan tushdi

Tarvuzi.

Pastga chopar

Tarvuzi,

Ishlamasdan

Tormizi.

ULGURJI SAVDO

Potmanchiqning yoz bo‘yi

Ortib bordi tashvishi.

Qolib ketdi sotilmay

Tikkan qancha kalishi.

Kalishdo‘zni shod qildi

Kuz kelib seryog‘inroq.

Birdan mingta kalishni

Sotib oldi Mingoyoq.

ECHKI – ECHKI-DA

Kostyum oldi Echkivoy,

Bashang,

Sap-sariq.

Guldor ko‘ylak tanladi,

Kiydi ko‘k choriq.
Tuya uni tanimay

Dedi: «Siz kimsiz?»

Satang Echki iljayib

Turardi...

Shimsiz.

TO‘TINING TALABALARI

To‘tiqushga yalinishdi

Qarg‘a, Cho‘chqa, It, Mayna:

– Odamlardek gapirishni
Bizga ham o‘rgat, oshna.
To‘ti dedi:

– Men roziman,

Mushkul ishdir bu garchi.

Qani, aziz talabalar,

«Ar-r-rabaliq» denglar-chi.

Qarg‘a dedi:

– Qar-r -rabaliq!

«Ir-r-rabaliq» dedi It.

«Xur-r-rabaliq» dedi Cho‘chqa,

Mayna dedi:

–Vit-vit-vit…

YIRTQICH

Oyisiga ergashib

O‘ynab kelgan Tulkicha,

Qo‘shni qari Bo‘riga

Maqtanib qoldi picha:

– Ayiq katta bo‘larkan,

Hech ko‘rmagan ekanman.

Bo‘ri dedi gerdayib:

– Men Ayiqni... yeganman!

– Ko‘rdim xunuk hayvonni,
Qo‘pol-u, chopar «g‘iz-g‘iz».

–Xix-xi,

Tishi uzunmi?

Yeb ko‘rganman, u –To‘ng‘iz.

– Uchrab qoldi dalada

Shoxi o‘tkir bir Taka...

– Be-e, u tayyor o‘lja-ku,

Ta’min totganman, uka.

– So‘ng yo‘liqdi shudgorda

Traktor degan narsa.
Shovqin solib,
Bo‘kirib,

Quvladi bizni rosa.

Bo‘ri dedi:

– Traktor?

Ko‘rmaganman hech uni.
Lekin, uka, cog‘ bo‘lsak,
Yeb ko‘ramiz bir kuni.

ONANING JASORATI

Ona sichqon baxtiyor,

Qayg‘urmoqqa yo‘q o‘rin.

Tez kunda bo‘lar dastyor

Biri-biridan shirin

Uning olti bolasi.
Kun-tun yemish qidirib

Ombor kezar, charchamas.

Kulbasini to‘ldirib,

Shodu sog‘lom o‘ssa bas

Uning olti bolasi.
Lek, hozir u noiloj,

Omborda shum mushuk bor.

Uyda esa yotar och,

Qotgan nonga bo‘lib zor

Uning olti bolasi.
O‘tirsinmi shu alfoz? –

Ona hanuz o‘ylardi.

Yemish topsa, qanday soz! –

Tortqilashib o‘ynardi

Uning olti bolasi.
Ona nochor qo‘zg‘aldi

Oziq topmoq ko‘yida.

Umidvor boqib qoldi

Huvillagan uyida

Uning olti bolasi.
...O‘lja bo‘lib mushukka,

Ona ingrar, qaltirar.

Asta boqar teshikka,

Olti juft ko‘z mo‘ltirar –

Uning olti bolasi.

O‘RMONDA ZIYOFAT

Sher oshxona ochibdi

O‘rmonda bugun,

Yovvoyi va xonaki

Hayvonlar uchun.

Pishar turli taomlar

Qozonda «jaz-jaz».

Bo‘rivoy – o‘t qalovchi,

Quyon – bosh oshpaz.

Yumronqoziq masallig‘ –

Tayyorlashda band.

Ho‘kiz bobo – qorovul,

Echki – ofitsiant.

Oshxonaki – hashamdor,

Ko‘rinmaydi gard.

Eshikka xat yozilgan:

«Tuyog‘ingni art!»

Birin-ketin hayvonlar

Keldi har yondan:

Tog‘u qishloq, yaylovdan

Hamda o‘rmondan.

Xo‘randalar behisob,

Zo‘rg‘a yetdi joy.

Kuchuk suyak buyurdi,

Maymun – achchiq choy.

Mushuk dedi: «Keltiring –

Sutga to‘g‘rab non.

Yo‘qmi, sizda, mabodo,

Yangiroq sichqon?»

Tulkivoy der: «Bugun sal

Tashqari sovuq.

Menga – qaynoq kakao

Va tirik tovuq».

Qo‘zi beda so‘radi,

Olmaxon – yong‘oq.

To‘ng‘iz esa buyurdi

Chirik oshqovoq.

Talab qildi Buzoqcha

Kunjara, somon.

Yoqib tushdi Kirpiga

Chag‘ir suvilon.

Ishtahadan nolimay

Suli kavshar Ot.

Ikki lagan baqani

Yedi Begemot.

«Menga hang... ham qarang!” deb

Baqirdi Eshak.

Sekingina dedi Fil:

«Bir tonna xashak!»

Xo‘p yayrashdi hayvonlar

Bo‘lib jamul-jam.

Faqatgina Toshbaqa

Edi bunda kam.

Tosh6aqa ham uzoqda

Ko‘rindi, ana.

Afsuski, u kelguncha

Berkir oshxona.

G‘ALAMIS QO‘SHNI

Eski devor bor edi,

Juda serkavak.

Bittasida yashardi

O‘rtoq Suvarak.

Zo‘r uloqchi edi u,

Kamtarin behad.

Katta-kichik qo‘shnilar

Qilardi hurmat:

Qovog‘ari – eng qari,

Buzoqboshi – eng yoshi.
Suvarakvoy poygada

Olib mukofot,

Qo‘shnilarga kechqurun

Berdi ziyofat.

Dasturxonga yoprilib

Bir guruh mehmon,

Ziyofatni qildilar

Tezda talamon:

Qovog‘ari – eng qari,

Buzoqboshi – eng yoshi.

Chumakari darchada

Chaldi so‘ng g‘ijjak.

Boshlab berdi o‘yinni

Shaddod O‘rgimchak.

Kaltakesak davrada

Aylandi gir-gir.

Boshqalar ham o‘yinga

Qo‘shildi bir-bir:

Qovog‘ari – eng qari,

Buzoqboshi – eng yoshi.

Qiyqirg‘u quvonchga

To‘ldi hammayoq..

Shunda birdan «voydod»lab

Qoldi Qirqoyoq:

– Oyog‘imni bosding, deb,

Chaqvoldi Chayon!

Barcha birdan dong qotib,

Bo‘pqoldi hayron:

Qovog‘ari – eng qari,

Buzoqboshi – eng yoshi.

Tindi g‘ijjak tovushi,

Buzildi o‘yin.

Tarqalishdi mehmonlar,

Egishib bo‘yin.

Mezbon noxush tirkadi

Eshikka tamba.

Xafa edi jirraki –

Chayondan hamma:

Qovog‘ari – eng qari,

Buzoqboshi – eng yoshi.

BO‘RINING DOKTOR BO‘LGANI

HAQIDA ERTAK

Nelar bo‘lmas jahonda!..

Yer go‘yo ters aylandi. –

Doktorlikka, o‘rmonda,

Yirtqich Bo‘ri saylandi.

Ana, qarang,

Tish qayrab

O‘tirar shum shifokor.

Yo‘lga boqar jovdirab,

Tezroq kelsa deb bemor.
Keldi ingrab Quyonvoy,

Shalvirab ding qulog‘i.

Qadamlari poyma-poy,

(Balki, tortmas oyog‘i).

– Qani, o‘tir.
Xix-xix-xi...
Darding nima?
Ayt, inim.

– Bo‘ri og‘a,

Uch kunki –

Tinmay og‘rir biqinim.

Bo‘ri yaqin o‘tirdi,

Dono bilib o‘zini.

Biqin qolib,

Tekshirdi –

Quyonning chap ko‘zini.
– Kechikamiz, dingquloq,
Ko‘rmasak tez chora gar.
Oshqozoning sal chatoq,
Buni... «gripp» deydilar.
Biz tabiblar bu dardni

Juda yaxshi bilamiz.

Dadilroq bo‘l,

Sen mardni –

Operatsiya qilamiz.
Qani, rozi bo‘l shartta,

Keyin rahmat aytasan.

Omon kolsang,

Albatta –

Uyga tirik qaytasan.
Dikkaytirib dumini,

Qochib qoldi tez Quyon.

Bechoraning biqini

Og‘rimas shundan buyon.

Keyin, og‘rib tomog‘i,

Keldi yig‘lab yosh To‘ng‘iz.

Ushlab ko‘rib oyog‘in,

Bo‘ri dedi:

– Voh, esiz!..
Tomoq og‘riq boshlanar

O‘ng oyoqning poyidan.

Kesib olsak soz bo‘lar

Go‘shtlikkina joyidan.

Bo‘ri tayyor deb o‘lja,

Yutar ekan so‘lagin;

Fursat poylab To‘ng‘izcha

Rostlab qoldi juftagin.

Keldi Tulki ming‘irlab,

Tikan kirib qo‘liga.

(Bo‘ri der: «Bu boshqa gap!»

Uchrab go‘shtning mo‘liga).

– Doktor, uzr,
Keldim kech...

Juda chatoq ishlarim...

– Dard ko‘rmaysan endi hech,
Omon bo‘lsa tishlarim!
– Kecha tunda uzoqdan

Tinglab shirin ovozin,

Tutib keldim qishloqdan

Tul kampirning xo‘rozin.

Yo‘lda ablah bo‘ztikan

Yaraladi qo‘limni.

Azobi ja zo‘r ekan,

Bukchaytirdi belimni.

«Shoshmay turgin, muttaham!»

Der Bo‘rivoy ichida.

– Ko‘z tegmasin,

O‘zing ham –

Yetilibsan-da juda...
Mana senga tabletka,

Beri kel-chi, jon ini.

...Shunday qilib,

Bir chetda

Bo‘ri yedi Tulkini.
So‘ngra ochib «Bemorni –

Qabul qilish daftarin;

Silab-siypab qornini,

Yozdi ushbu gaplarni:

«Qo‘lin tirnab bo‘ztikan,

Tulki keldi notetik.

Ahvoli og‘ir ekan,

Chora topmadik...

Yedik!»
Kechga yaqin kekkayib,

Kirib keldi qari Sher.

Bo‘ri yetti bukchayib,

«Xush kelibsiz, shohim!» der.

Sher harsillab,

O‘zini –

Kresloga tashladi.

Chaqchaytirib ko‘zini,

Darg‘azab so‘z boshladi:
– Yuray desang sog‘, quvnoq,
Yaxshilab ko‘r, akasi.

Bir hafta-ki,

Sal yo‘qroq

Ishtahamning mazasi.

Bo‘ri aytar:

– O, shohim,

Tortmang buncha dard g‘amin.

Buning chorasi oson,

Sizga kerak vitamin.
Tabibdir yetti pushtim,

Shunday uqtirar ular:

«Semiz, hayvonning go‘shti

Vitaminga boy bo‘lar».

Ta’zim qilib bemorga,

U tugatgach gapini;

Boqib semiz doktorga,

Sher yaladi labini:

– Yaxshi emas, har holda,
Men vitamin izlasam.
Shoh bo‘lsam-u,
Shoqolday –

O‘rmonda giz-gizlasam.

Qo‘ldan bersam imkonni,

So‘ng yurarman armonda. –

Sendan semiz hayvonni

Topish mushkul o‘rmonda.

Qadrlayman men har choq

Tabiblarning so‘zini…

Totmoqchiman hoziroq

Vitaminning tuzini.

...Zo‘ravonga jazo – shu,

Qasoskordir bu zamin.

Avval bo‘ri edi u,

Endi bo‘ldi vitamin.

Lekin, gavjum o‘rmonga

Tabib kerakdir albat.

Davra qurdi hayvonlar

Qilmoq uchun maslahat.

Barchaga teng biyronni

Tanlaylik deb bu ishga,

Yubordilar Quyonni

Doktorlikka o‘qishga