Ochiq dars o‘qituvchi: J. Sherqulova

adaptatsiya deyiladi.

• 4.5. Bakteriofagning tarqalishi va uni ajratib olish usullari

• Bakteriofag tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, bakteriyalar bor joyda uchraydi. Bakteriofag chiqindi suvda, ariq, daryo, quduq, anhor suvlarida, ko‘l va dengizlarda juda ko‘p uchraydi. So‘nggi vaqtlarda har turli patogenli mikroblarga qarshilik ko‘rsatadigan bakteriofag topilgan.
• Bakteriofag odam va hayvonlar ichagida ham doimo bo‘ladi. Kasal odam va hayvonlarning qonida, balg‘amida, yiringida ham bakteriofag bo‘ladi. Kasal odam va hayvon sog‘ayganda ularning organizmida fag juda ham ko‘paygan bo‘ladi va uni bu davrda osonlik bilan topish mumkin. Bakteriofag sutda va pishloqda ham uchraydi. Kasal organizmdan topilgan patogenli mikrobning kulturasi bir necha yil muzda saqlansa, bora-bora bunday kulturada ham bakteriofag paydo bo‘ladi. Umuman qayerda mikrob bo‘lsa, o‘sha yerda fag ham topilishi mumkin.
• Bakteriofagni tuproq, suv, odam va hayvon chiqindilaridan (najas, siydik, yiring, balg‘am va boshqalar) ajratib olish mumkin. Buning uchun tuproq, suv, odam va hayvon chiqindilari filtrlanadi. Natijada bakteriyalar filtrdan o‘tmaydi. Fag esa o‘tadi yoki bakteriyalar o‘sgan oziq muhitni filtrlash yo‘li bilan ham faglar ajratib olinadi.
• Bakteriofagni spetsifiklik xususiyatiga asoslangan holda aniqlash mumkin. Buning uchun bakteriofag ajratib olinadigan material (najas, siydik, yiring) avval suyuq muhitiga ekiladi va 37°C issiqda 24 soat termostatga qo‘yilib, keyin o‘stiriladi. Oziq muhitida har xil mikroblar o‘sib chiqadi, keyin filtrlanadi, natijada filtrdan o‘tgan filtratdan 3-4 tomchi olib, oziq muhitda o‘sgan mikrob kulturasiga aralashtiriladi va 24 soat termostatga qo‘yib tekshiriladi. Agar filtratda fag bo‘lsa, oziq muhitdagi mikrob kulturasi tiniq bo‘lib qoladi.

•