Очиқ маъруза Мавзу: Нўхат селекцияси

Дуккаги ўсув даврининг охиригача чатнаб кетмайди. Бироқ, баъзи навларнинг дуккаги тўлиқ пишгандан кейин йиғиб олинмаса қаттиқ шамолда гулбанди узилиб дуккаги тўкилиши мумкин. Нўхат узун кун ўсимлигидир. Уруғи унаётган пайтда ҳароратга унча талабчан эмас. Тупроқ ҳарорати 3–4 0С га етганда уруғи уна бошлайди. Уруғнинг қийғос униб чиқиши учун 6 – 7 0С талаб килинади. Униб чиққандан то гуллагунгача бўлган даврда иссиққа талабчан эмас. Майсалари паст совуқ ҳароратга то – 18 0С гача чидамли, ҳатто қор остида – 25 0С совуққа чидаши мумкин. Катта ўсимликлари – 80С гача чидайди. Аммо нормал ҳосил тўплаши учун иссиқликка мухтож бўлади. Нўхат ўта кўрғоқчиликка чидамли ўсимлик, сувга талабчан эмас. Ҳосил шаклланиш даврида ортиқча намлик салбий таъсир кўрсатади, чунки бундай ҳолатда уруғланиш рўй бермайди. Намлиги баланд бўлган шароитда замбуруғ касалликлари кучли ривожланади. Иссиқ қуруқ иқлим шароитида нўхат кўшимча сув ичса яхши ҳосил беради. Тажрибалар ўтказиш натижасида лалми ерларда қишда бир марта яхоб берилганда гектаридан 18 ц, яхоб берилмаганда эса 7 ц дон ҳосил олинган. Тупроқ унумдорлигига нўхат унча талабчан эмас, шунга қарамасдан, унумдор ерларда яхшироқ ҳосил беради.

Нўхат учун қора тупроқли, қумоқ, соз тупроқли, қўнғир тупроқли ерлар ажратилади. Ўзбекистоннинг лалмикор ерларида нўхат учун унумдорлироқ, нам билан яхши таъминланадиган, кўп йиллик бегона ўтлардан тоза, типик ва бўз тупроқли ерлар ажратилиш керак. Нўхатнинг ўсув даври нав ва ўсиш шароитига қараб турличадир. Одатда унинг ўсув даври 80 – 110 кун, аксариат навлари униб чиққандан кейин 70 – 80 кунда пишади. Ўзбекистон лалмикор ерларида нўхатнинг ўсув даври нав ўсиш шароитига қараб 60 – 65 кунга боради.. қисқа кунда биринчи гул пастроқда, узун кунда эса юқорироқ жойлашиб очилади. Гуллари кун давомида очилади лекин аксариати эрталаб гуллайди. Чатиштириш учун бичишни кечқурун, чанглатишни эса эрталаб ўтказиш қулай ҳисобланади. Бичилган гулни очиқ қолдирса яхши, чунки изоляция қилинган гулда уруғ яхши шаклланмайди ва ривожланмайди. Ўрта Осиё ёзги иссиқ кунлар шароитида чатиштиришни салқин даврда ўтказиш мақсадга мувофиқ. Бунинг учун махсус муддатларда кузда ёки эрта баҳорда экилиб, гуллаш иссиқ ҳароратли кунларгача тугаши назарда тутилади.