Очиқ ахборот тизимларида ахборот‑психологик хавфсизлик

8

• Оммавий ахборот ‑ бу газета ва журналлар, радио ва телевидение, ахборот агентликлари, матбуот марказлари, Интернет ва бошқа оммавий ахборот воситалари (масалан, кино ва ҳ.к.) ёрдамида тарқатиладиган ахборот.
• Жамиятнинг ахборотлашуви ‑ бу маълум бир давлат ёки жамиятда ахборот технологияларининг кескин ривожланиши натижасида содир бўладиган ҳолат.
• Ахборотлашган жамият – ахборот технологияларининг ривожланганлик даражаси нуқтаи назаридан асосий талабларга жавоб берувчи жамият. Бундай давлатда асосий фаолияти ахборот билан ишлашдан иборат шахслар жамият аъзоларининг 50 фоизидан юқори бўлиши ҳамда газета, журнал, радио, телевидение, компьютер, Интернет ва уяли телефонлар билан таъминланганлар сони турли идоралар ва аҳолининг асосий қисмини ташкил этиши зарур.

Ахборот асри (даври)

• ХХ асрнинг ўрталарида бошланган. Турли мамлакатларнинг олимлари ахборот даври аниқ қачон бошланганини турлича изоҳлашади. Бу масалага уч хил қараш мавжуд: 1) Норберт Винернинг “Кибернетика, ёки жонли мавжудот ва машинада бошқарув ва боғланиш” китоби чоп этилган йилдан, 2) АҚШдаги тўртта университет ўз компьютер тизимларини бирлаштирган йилдан, 3) собиқ Совет Иттифоқи фазога биринчи сунъий йўлдошни учирган йилдан бошланган.

Ахборот глобаллашуви –

• бу замонавий ахборот технологияларидан фойдаланиб, маълум бир мамлакат доирасида ва муайян бир давлат манфаатини ҳимоя қилувчи ахборотларни ишлаб чиқиш ва ер курраси бўйлаб тарқатиш демакдир. Бундай имкониятларга ҳамма давлатлар ҳам эга эмас. Технологиялари кучли давлатлар бундан кенг фойдаланмоқда. “Ахборотга эгалик қилиш – дунёга эгалик қилишдир” деган ибора ҳаммага маълум. Ахборотнинг глобаллашуви, бир томондан, ижобий натижалар (масалан, жамият ҳаётини замонавий, демократик усуллар асосида ташкил этиш бобида) берса, иккинчи томондан, халқаро муносабатларда турли давлатлар ўртасида ахборий, рақамли тенгсизликка олиб келади.

• Ахборот-психологик хавфсизлик моҳияти

• Ўзбекистонга қарши қилинадиган таҳдидларнинг кўринишлари

• Ахборот хуружи

• Ёлғон хабарлар

• “Оммавий маданият”

• давлатга қарши

• жамиятга қарши

• шахсга қарши

• урф-одатларга қарши

• бўҳтонлар уюштириш

• ноқонуний варақа тарқатиш

• миш-миш тарқатиш

• сиёсий иғвогарлик

• Мафкуравий
• таҳдид қилиш воситалари

• интернет

• хориж радиоси

• телевидение

• газеталар

• турли варақалар

• қўл телефонлари

• Мафкуравий таҳдиддан
• мақсадлари

• хавфсизликка таҳдид

• эл тинчлигини бузиш

• одамларда ваҳима уйғотиш

• давлат сиёсатига нисбатан ишончсизлик уйғотиш

• тарихни бузиб кўрсатиш

• миллий урф-одатларни таҳқирлаш

• она тилимизни таҳқирлаш

• диний қадриятларимизни таҳқирлаш

• ёшлар онгини заҳарлаш

• Юртбошимиз таъбири билан айтганда, фикрга қарши фикр, жаҳолатга қарши маърифат билан курашмоқ.

• Оқкўнгил халқимиз ОАВдан айтилган гапларга ишонч билан қарайди. Четдан туриб бизга қарши иш олиб бораётган информацион марказлар ҳам шундан фойдаланиб қолишга уринади.

• Рангли инқилоб – қонуний ҳукуматни ноқонуний йўл билан ағдариб ташлаш, демакдир. Сўнгги йилларда бундай ҳол Сербия, Грузия, Украина, Қирғизистон давлатларида кузатилди. Рангли инқилоблар кўпинча Ғарбнинг кучли ахборий босими асосида амалга оширилади. Бу ғаразли ишда замонавий коммуникация воситаларидан усталик билан фойдаланадилар.

• АХБОРОТ МАКОНИДА ҒОЯЛАР КУРАШИ

• Ғоялар курашида асосий омиллар

• Ватанпарварлик

• Юксак маънавият

• Ҳаққоний ахборот

• Миллий истиқлол ғояси

• Миллий ғурур, ифтихор туйғуси

• Фикрга қарши фикр, жа-ҳолатга қарши маърифат

• Ҳимоя воситаси

• Расмий

• Норасмий

• Техникавий

• Махсус дастур

• Ташкилий

• Ахлоқий

• Жисмоний

• Ташкилий

• Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг метод ва воситалари

• Ташкилий

• Ваҳшийлик

• Сирларни: патентларни, стратегик режаларни, парол ва кодларни, кредит карточка рақамларини ўғирлаш

• Ташкилот хатоси

• Техникавий

• Техник воситаларни инкор этиш

• Телекоммуникация тармоқлари носозлиги

• Маълумотни етказиш ва кайта ишлаш тизимининг бузилиши

• Алоҳида тизим хатолиги

• Ахборий

• Психологик

• Индивидуал ва оммавий онгни шакллантириш

• Бошқарув тузилмаси‑
• нинг бузилиши

• Ижтимоиий‑ психологик иклимнинг ўзгариши

• Статистик маълумотлар‑
• нинг бузилиши

• Шахсга таъсир этувчи манипуляция

• Маълумот‑
• ларни сохталашти
• риш ва ўзгартириш

• Математик дастурлаш

• Маълумотлар тўлиқлиги‑
• нинг бузилиши

• Ахборот файллари ва унга кирувчи тизимнинг бузилиши

• Маълумотлар кўриниши‑
• нинг ўзгариши

• Ахборот хавфсизлигига таҳдид манбалари

• Ахборот хавфсизлигига таҳдиддан химояланишнинг метод ҳамда воситалари

• Ҳуқуқий ва ташкилий усулларни қўллаш орқали

• Компьютер тизимларидаги рухсат этилмаган ўзгаришларни ўрганиш

• Айғоқчи-лик

• Расмий рухсат этилмаган компьютер тизимларига кириш

• Тасодифий тажовузлар

• Турли хил сирли белгиларни қўллаш

• Қарши курашиш

• Турли хил электро магнитли нурлардан ҳимояланиш

• Компью‑тер тизими маълумотларини қайта ишлаш

• Комплекс ҳимоя тизимини қўллаш

• Холислаштириш (нейтраллаш)

• Махфий маълумотлар сақланиши ва қайта ишланишини ҳимоя қилиш

• тажовузни бартараф килувчи комплекс ташкилий ва техник усуллар қўлланилишини таъминлаш

• компьютер вирусларига қарши кураш

• Иқтисодий хавфсизлик

• Ҳарбий хавфсизлик

• Ахборот хавфсизлиги

• Ресурс хавфсизлиги

• Демографик хавфсизлик

• Экологик хавфсизлик

• Сиёсий хавфсизлик

• Ижтимоий хавфсизлик

• Хавфсизликнинг тузулмавий таснифи

• Хавфсизлик:
•  
• - халқаро;
• - минтақавий;
• - миллий.

• Диний хавфсизлик

• Психологик хавфсизлик

• Илмий-техник хавфсизлик

• Жамоат хавфсизлиги

• Маданий хавфсизлик

• Хавфсизликка таҳдидлар ва уларнинг таснифи

• Ташқи таҳдидлар

• Вужудга келиши

• Шаклига кўра

• Миқёсига кўра

• Реал
• таҳдидлар

• Ички таҳдидлар

• Эҳтимолий таҳдидлар

• Глобал миқёсда

• Минтақавий миқёсда

• Миллий миқёсда

• Манбаига
• кўра

• Сунъий равишдаги

• Табиий равишдаги

• Таъсир
• кучига кўра

• Суст суръатдаги

• Фаол суръатдаги

• Ҳаракат доираси

• Сиёсий
• соҳада

• Иқтисодий соҳада

• Экологик
• соҳада

• Ижтимоий соҳада

• Ҳарбий
• соҳада

• Психологик соҳада

• Илм-фан соҳасида

• Ахборот-техно-логия соҳасида

• Ҳозирги даврда тўғридан-тўғри давлат, жамият ва шахсга қаратилган таҳдидлар кўпайиб кетмоқда.

• Сиёсий, ҳарбий, иқтисодий, маданий, экологик, миллий масалаларда ҳам ички ва ташқи таҳдидлар сезилиб туради. Турли ташкилотларга, ОАВга, маънавий қадриятларга ҳам таҳдидлар жуда кўп.

• ОАВ ходимлари педагоглар, зиёлилар ва бошқалар биринчи галда ахборот-психологик хавфсизлик тушунчасига эга бўлишлари мақсадга мувофиқдир.
• “Ахборот хуружлари”га қарши курашнинг самарали йўлларидан бири – мамлакат ўзини ўзи ахборот билан тўла таъминлашидир. Албатта, бундай ахборот тўлиқ, сифатли ва ҳаққоний бўлиши шарт.

• ШАХС, ЖАМИЯТ ВА ДАВЛАТНИНГ АХБОРОТ-ПСИХОЛОГИК ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ

• Асосий глобаллашув жараёни

• Маданият ва санъат соҳасида

• Ахборот соҳасида

• Иқтисод соҳасида

• Маънавиятга қарши қаратилган
• турли таҳдидлар

• “Оммавий маданият” ниқоби остида

• Мафкуравий таҳдидлар

ПСИХОЛОГИК СОҲАДАГИ ТАҲДИДЛАР:

• – фуқароларнинг маънавий ҳаётига зид бўлган ахборот таҳдидлари, ахборотни манипуляциялаш (дезинформация, маълумотни яшириш ва ўзгартириш);
• – аҳолини миллий урф-одатлар, қадриятлар, ахлоқий меъёрлар, этник-маданий ва миллий‑тарихий илдизларидан ажратиш хавфи;
• – одамларнинг мамлакат ҳаётининг турли соҳаларида олиб борилаётган ислоҳотларга мослашуви етарли даражада изчил эмаслиги;
• – одамларнинг фаолият мотивига, фаоллиги, ижтимоий йўналтирилганлигига салбий таъсирлар;
• – мафкуравий, маданий, маънавий ва иқтисодий босқинчиликлар;
• – аҳолининг жисмоний, маънавий ва психологик соғлиғини таъминлаш учун тизим фаолияти самарасизлигининг хавфи;
• – таълим-тарбия тизимида ўтказилаётган ислоҳотларнинг замонавий эмаслиги;
• – интеллектуал мулкни ҳимоялашнинг меъёрий чора-тадбирлари яратилмаганлиги;
• – маданий ва моддий бойликларни сақлаш ва оммавийлаштиришдаги тўсиқлар;
• – психологик ҳимоя тизимининг етарли даражада шакллантирилмаганлиги.

ФАН-ТЕХНИКА СОҲАСИДАГИ ТАҲДИДЛАР:

• – Ўзбекистон Республикасини жаҳоннинг янги фан-техника маҳсулотлари ва технологиялари бозоридан ажратиб қўйиш хавфи;
• – мамлакатнинг илмий-техник, технология салоҳияти иқтисодиётнинг устувор тармоқларини изчил ривожлантириш талаб-эҳтиёжларига мос келмаслиги;
• – интеллектуал салоҳиятни ривожлантиришга қаратилган чора-тадбирларнинг самарасизлиги;
• – ахборот хавфсизлиги таъминланмаганлиги;
• – илмий-техник, технология ва ахборот соҳаларида миллий сиёсатни амалга оширишнинг ҳуқуқий асослари ҳамда бу сиёсатни рўёбга чиқариш тартиби яратилмаганлиги;
• – мамлакат учун муҳим ҳисобланган телекоммуникация тармоқлари ривожлантирилмаганлиги ҳамда унинг фаолияти мувофиқлаштирилмаганлиги.

АХБОРОТ-ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯ СОҲАЛАРИДАГИ ТАҲДИДЛАР:

• Ташқи таҳдидлар:
• – маданий қадриятларни сақлаш тизимининг, шу жумладан архивнинг йўқ қилиниши;
• – оммавий ахборот соҳасида инсоннинг конституциявий ҳуқуқ ва эркинликлари бузилиши;
• – маҳаллий ва хорижий ахборот тузилмалари томонидан ахборот бозорининг монополия қилиниши;
• – мамлакат аҳолиси ва хорижий тингловчилар ҳукмига ҳавола этиладиган давлат оммавий ахборот воситалари фаолиятининг чеклаб қўйилиши;
• – Ўзбекистон Республикаси миллий манфаатларига путур етказадиган хорижий (сиёсий, иқтисодий, маданий, ҳарбий) ахборот воситаларининг фаолияти;
• – минтақадаги баъзи давлатлар томонидан ички ва ташқи ахборот бозорида етакчилик қилишга уринишлар асосида Ўзбекистон манфаатларига қарши ҳаракатлар содир этилиши;
• – ахборот ресурслари ва технологияларига эга бўлиш мақсадида кескин халқаро рақобатнинг вужудга келтирилиши;
• – халқаро жиноий гуруҳлар ва террористик ташкилотлар фаолияти;
• – баъзи мамлакатлар томонидан “Ахборий-психологик уруш концепцияси”нинг яратилиши ва қўлланилиши;
• – технологик етакчиликнинг кескин ривожланиши ва амалиётда қўлланилиши кабилар.

1

• Ички таҳдидлар:
• – инсоннинг конституциявий хуқуқ ва эркинликларига, индивидуал, гуруҳий ва жамоавий онг ривожланишига зид бўлган ахборий фаолият;
• – ҳудуд ва минтақада ахборот олиш ҳамда ундан фойдаланишга оид монополияларнинг яратилиши;
• – зарурий ахборот олишга чекловларнинг яратилиши ҳамда шахсий, гуруҳий ва жамоавий онгга ноқонуний тарзда таъсир кўрсатиш;
• – ахборотни жамлаш, сақлаш ва узатиш тизимининг мукаммал эмаслиги;
• – мамлакатда олиб борилаётган сиёсат асосида аҳолига иқтисодий, маданий, сиёсий ва бошқа хабарларнинг ўз вақтида етказилмаслиги;
• – ахборот соҳасига оид меъёрий‑ҳуқуқий ҳужжатлар яратилмагани ёки уларнинг мукаммал эмаслиги;
• – таълим-тарбия тизимида етук мутахассисларнинг етишмаслиги;
• – давлат сиёсатини амалга ошириш билан боғлиқ жойларда давлатнинг очиқ ахборот воситаларидан фуқаролар етарлича фойдаланмаётганлиги;
• – ахборот хавфсизлигини таъминлашга оид давлат сиёсати яратилмаганлиги.
• Таъкидлаш лозимки, ахборот-телекоммуникация соҳасидаги таҳдидлар сиёсий, ҳарбий, фан ва технологиялар каби соҳаларга қаратилган бўлиши мумкин.

ЭКОЛОГИЯ СОҲАСИДАГИ ТАҲДИДЛАР:

• – Орол денгизи билан боғлиқ экологик танглик ҳамда унинг атроф-муҳит, миллат, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси генофонди учун салбий оқибатлари;
• – ишлаб чиқаришни ривожлантиришга оид қарорларни қабул килишда экологик омилларининг етарлича инобатга олинмаслиги;
• – аҳолининг жисмоний соғлиги ва атроф-муҳит учун зарарли бўлган ишлаб чиқариш фаолиятининг рағбатлантирилиши ва кенгайтирилиши;
• – ишлаб чиқариш чиқиндилари, токсик ва радиоактив материалларнинг талаб даражасида сақланмаслиги ва зарарсизлантирмаганлиги;
• – ҳавонинг бузилиши, сув ҳавзаларининг камайиб бориши, ер усти ва ер ости ресурсларининг ишдан чиқиши, тупроқ эрозияси;
• – экологик жиҳатдан зарарли бўлган технология, модда ва материаллардан аҳоли учун кийим-кечак ва уй-рузғор жиҳозларининг ишлаб чиқарилиши;
• – истеъмол учун кимёвий тарзда яратилган озиқ-овқат маҳсулотларининг кўпайиб бориши;
• – фармакологик маҳсулотларнинг талаб даражасида бўлмаганлиги, назоратсиз ишлаб чиқарилиши;
• – табиий ва техноген офатлар (зилзила, сув тошқини, ёнғин, дўл ва селлар).
• Миллий хавфсизликнинг йўналишлар асосида таҳлил этилиши унинг муайян соҳаларида юзага келган (юзага келиш эҳтимоли бўлган) хавф ёки таҳдидларни аниқлаш, етказиладиган зарарларни баҳолаш имконини яратади.

МИЛЛИЙ ХАВФСИЗЛИК КАТЕГОРИЯСИ ТУШУНЧАСИ

• Қуйидаги ҳолатлар фожиали характерга эга бўлган тубандаги оқибатларга олиб келиши мумкин:
• – ижтимоий алоқалар доирасининг торайишига;
• – қадриятлар мазмунининг ўзгаришига;
• – фақат бугунги кун учун яшаб, истиқболни ўйламасликка;
• – “мен” сиймоси деформациялашувига;
• – психологик тушкунликнинг юзага келишига (ички беқарорлик, ички зиддият, ёлғизлик ҳисси, ижтимоий қўрқув, шахсий характернинг урғулашуви ‑акцентуациялашуви).

• Миллий хавфсиз-лик

• Манфаат
• Қадрият
• Эҳтиёж

• Барқа-рорлик,
• Яшов-чанлик

• Давлат (миллат)
• Жамият (халқ)
• Шахс (инсон)

• Хавф
• Хатар
• Таҳдид
• Зарар

• Давлат институт-ларининг умумий-лиги

• Тил, маданият ва анъаналар бирлиги

• Эҳтиёж қондирил-маганда яхлитликни йўқотиш

• Кўриниш ва шакл жиҳатидан хавфни аниқлиги

• Зарар етказилади-ган таҳдид-ларга эътибор

• Қадриятлар ҳақида субъектив тасаввур

• Эҳтиёж-ларни қондириш манба ва воситалари

• Зиддиятлар даврида муҳим эҳтиёж-ларни
• қондириш

• Турли омиллар таъсирига турғунлик

• Алоҳида омилларга жавоб қайтариш

МИЛЛИЙ ХАВФСИЗЛИК ТИЗИМИНИНГ АСОСИЙ ВАЗИФАЛАРИ:

• Ўзбекистон Республикаси Миллий Хавфсизлик Концепциясига биноан миллий хавфсизлигимиз тизимини қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимияти органлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, жамоат бирлашмалари, фуқаролар ташкил этади. Бу тизимнинг асосий вазифалари этиб қуйидагилар белгиланган:
• – Ўзбекистон Республикаси ҳаётий муҳим манфаатларини муҳофаза қилиш учун кафолат бўла оладиган тизимни яратиш;
• – миллий хавфсизликни ташкил этиш, таъминлаш ҳамда бошқариш соҳасида ягона миллий сиёсатни ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш;
• – Ўзбекистон Республикасининг ҳаётий муҳим манфаатларига таҳдид солаётган (солиши мумкин бўлган, эҳтимолий) ички ва ташқи таҳдидларни аниқлаш, фош этиш, баҳолаш ва уларнинг табиатини, вужудга келиши ҳамда кечишини прогноз қилиш;
• – миллий хавфсизликни таъминлашнинг куч ҳамда воситаларини яратиш, уларнинг доимий шайлик ҳолатини сақлаб туриш ва бошқариш.
• Миллий хавфсизлик тизимида етакчилик давлатга тегишли бўлиб, у миллий хавфсизликни таъминлашнинг ҳуқуқий асосларини белгилайди, зарур шарт-шароитларни яратади, хавфсизликни таъминловчи куч ҳамда воситаларни шакллантириб, бошқариб туради.

• Миллий хавфсизлик Хизмати ҳарбийлашган қисмлари

• Қуролли Кучлар

• Миллий хавфсизлик
• Хизмати Чегара қўшинлари

• Мудофаа вазирлиги

• Ички ишлар вазирлиги

• Фавқулодда вазиятлар вазирлиги

• Ҳарбий бошқармалар органлари

• Қуруқликдаги қўшинлар

• Ҳарбий ҳаво кучлари

• Ҳаво ҳужумига қарши қўшинлар

• Қоровул қўшинлари

• Ҳарбий ўқув муассасалари

• Махсус қўшинлар

• Кучлар таркибига кирмайдиган қўшинлар

• Қуролли Кучлар
• фронт орти

• Ҳарбий қисмларни жойлаштириш ва қурилиш қисмлари

• ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ҚУРОЛЛИ КУЧЛАРИ ТУЗИЛМАСИ

ШАХСГА АХБОРИЙ-ПСИХОЛОГИК ТАЪСИР ЎТКАЗИШ СУБЪЕКТЛАРИ

• Давлат (шу жумладан, хорижий давлатлар), ҳокимият органлари ва бошқарувнинг бошқа вакиллари.
• Жамият (турли жамоат ва иқтисодий, сиёсий ташкилотлар, шу жумладан, хорижий ташкилотлар).
• Турли ижтимоий гуруҳлар (расмий, норасмий, яшаш, ўқиш жойлари ва меҳнат жамоаси, бўш вақтни ўтказиш давомида учрайдиган катта‑кичик гуруҳлар).
• Алоҳида шахслар (жумладан, давлат ва жамоат, турли ижтимоий ҳаракат вакиллари).
• Бунда қуйидагилар таъсир ўтказиш воситалари вазифасини ўтайди:
• ‑ оммавий ахборот воситалари (ахборот тизимлари, масалан, телерадио, Интернет ва б.қ.);
• ‑ адабиёт (бадиий, илмий-техникавий, ижтимоий-сиёсий ва б.қ.);
• ‑ санъат (жумладан, оммавий маданият йуналишлари ва б.қ.);
• ‑ таълим-тарбия (умумий ўрта, ўрта махсус, касб-ҳунар таълими, олий таълим ва б.қ.);
• ‑ шахсий даражадаги мулоқотлар.

• Чалғитиш

• Эстетик

• Маданий

• Ахборий-психологик таъсир кўрсатиш омиллари

• Таъсир кўрсатиш
• шакллари

• Таъсир кўрсатиш
• услублари

• Таъсир кўрсатиш йўналишлари

• Таъсир кўрсатиш вақти

• Индивидуал

• Тушунтириш

• Ақлий

• Иш вақти

• Бўш вақт

• Гуруҳий

• Ишонтириш

• Ахлоқий

• Даъват этиш

• Жамоавий

“ОММАВИЙ МАДАНИЯТ”

• «Оммавий маданият» Ғарб дунёсида ўтган асрнинг иккинчи ярмида шаклланди. Уни Ғарбда «популяр» ёки қисқартирилган ҳолда, «поп-культура» (яъни «оммавий маданият») деб аташади. Гарчи «маданият» деб аталса-да, аслида, туб мазмун-маъносига, мақсадига кўра «оммавий маданият» чинакам маданиятнинг кушандасидир.
• “Оммавий маданият”ни ғарб маданияти билан боғлиқ ҳодиса деб тушуниш, шунингдек, уни ғоясизлик, сифатсизлик ва дидсизлик намунаси сифатида баҳолаш кенг тарқалган.

• “ОММАВИЙ МАДАНИЯТ” КЎРИНИШЛАРИ

• Шарм-ҳаёсиз фильмлар

• Маъносиз, миллий маънавиятимизга мос келмайдиган енгил-елпи куй-қўшиқлар

• “ОММАВИЙ МАДАНИЯТ”ДАН КЎЗЛАНГАН МАҚСАДЛАР

• Тушкунликка тушуриш

• Ёшлар онгини заҳарлаш

• Беҳаё фильмлар орқали онгни бузиш

• Ёт ғояларни сингдириш

• Миллий маънавиятга зарар етказиш

• Миллий ўзликдан айириш

КИНО

• Ҳозирги пайтда ёшларнинг калби ва онгини эгаллашга каратилган жиддий хатарлардан бири “оммавий маданият” номи билан индустриал асосда ишлаб чикилаётган “санъат” намуналаридир. Унга қарши сермазмун миллий фильмлар яратилиши зарур.

• Чет эл мусиқа ва кинофильмлари орқали кириб келаётган “маданият”...