|
Hamma: Faxrlanamiz!
Asosiy qism:
O`tilgan mavzu: Hamid Olimjon hayoti va ijodi.
1. O‘quvchilar guruhlarga ajratiladi va ularga H.Olimjonning “Oygul bilan Baxtiyor” ertak-dostoni qahramonlarining nomlari beriladi.
I guruh: “Oygul” II guruh: “Baxtiyor” III guruh: “Qul Tarlon”
2. “Jadvalni to‘ldiring” usuli asosida o‘quvchilarga topshiriq beriladi.
Jadvalni to‘ldiring
34 yil
|
|
1909-yil 12-dekabr
|
|
Jizzax shahri
|
|
Komila aya
|
|
“Zarafshon” gazetasi
|
|
“Jinoyat”
|
|
“Muqanna”
|
|
1937-yilda
|
|
“Ko‘klam”
|
|
o‘ttiz uch yoshida
|
|
o‘n jild
|
|
III. Yangi mavzu bayoni (15 daqiqa)
1. Hamid Olimjon hayoti va ijodi bo‘yicha o‘quvchilarga qo‘shimcha ma’lumotlar beriladi.
Buyuklar xazinasidan.
Akademik Oybek: “Otashin vatanparvar va talantli shoir”;
Uyg’un: “Shodlik va baxt kuychisi”
Mirtemir: “Hamid Olimjon tug’ma va nodir iste’dod edi”
Dostonlari.
“Oygul bilan Baxtiyor” (1937)
“ Semurg‘” (1939)
“Zaynab va Omon” (1938)
Balladalari.
“Jangchi Tursun” (1942)
“Roksananing ko‘z yoshlari” (1944)
Dramalari.
“O‘zbekiston qilichi” (1941)
“Muqanna” (1943)
“Jinoyat” (1944)
Tarjimalari.
1. H.Olimjonning “Oygul bilan Baxtiyor” ertak-dostoni haqida nazariy bilamlar beriladi, ertak-doston o‘quvchilarga ifodali o‘qitiladi va tahlil qildiriladi.
Bolalik kunlarimda,
Uyqusiz tunlarimda
Ko‘p ertak eshitgandim,
So‘ylab berardi buvim…
Shoir «Oygul bilan Baxtiyor» ertagini onasidan eshitganini aytsa-da, bugun Siz o‘qiyotgan ertak-dostonning chuqur mazmun-mohiyati, go‘zal satrlari uni badiiy qayta ishlagan shoir mahoratining mevasi ekanini unutmasligimiz kerak.
Juda qadim zamonda, Jambil degan yurtda nihoyatda og‘ir ahvolga tushgan xalq o‘zini qul qilgan xon zulmiga qarshi bosh ko‘taradi. Bunday qo‘zg‘alonlar dunyo xalqlari tarixida ham, bizning yurtimiz o‘tmishida ham ko‘p marotaba bo‘lgan. Ozodlikka, hur va erkin yashashga bo‘lgan intilish bizning xalqimiz ruhini hech qachon tark etgan emas.
Jambildagi qo‘zg‘alonga esa keksa qul Darxon va uning mardona qizi Oygul boshchilik qilardi. Kuchlar teng bo‘lmagani tufayli qo‘zg‘alonchilar mag‘lubiyatga uchrab, Darxon, qizining ko‘z o‘ngida, zolim xon tomonidan qatl etiladi.
Saroyda xizmat qiladigan, xondan juda ko‘p jabr-u jafo ko‘rgan Tarlon ismli keksa qul zindonda yotgan Oygulni qutqarishga jazim etadi. Qizni sandiqqa solib daryoga oqizib yuboradi. Sandiqqa Oygul uchun yetadigan non ham solib qo‘ygan edi.
Bolalar, bundan oldingi darslarda Siz ertaklarning sehrli olamiga sayohat uyushtirgan edingiz. Hamid Olimjon ham onasi aytib bergan ertaklar ichida «Tohir va Zuhro»ni eslaydi. Yodingizda bo‘lsa, o‘sha ertakda ham bosh qahramonlardan biri Tohir Amudaryoda sandiqda oqib ketadi. Bundan ko‘rinadiki, ertaklar orasida o‘xshash manzaralar tez-tez uchrab turar ekan.
Go‘zal yurt Susambilda
Bir podachi bor edi.
U mashhur edi elda,
Nomi Baxtiyor edi.
Go‘zal edi va chinor
Qomatiga edi zor.
Ko‘kraklari butun bir
Oftobni yashirardi.
Tanlarida bir umr
O‘t lovullab turardi.
Qilichday o‘tkir edi,
Rustam kabi zo‘r edi.
Ammo elda xor edi,
Kambag‘al, nochor edi...
Shu tarzda ertak-doston o‘quvchilarga tahlil qildirib boriladi.
2. Hamid Olimjonning she’rlari va qo‘shiq bo‘lib kuylangan she’rlari o‘quvchilarga eshittiriladi.
III. Yangi mavzuni mustahkamlash. (10 daqiqa)
1. O‘quvchilar o‘rtasida guruhlararo “Omadli sovrin” o‘yini o‘tkaziladi. Bunda har bir guruhdan 3 tadan o‘quvchi navbatma-navbat doskaga chiqib, dollarli o‘yinchoq pullar orqasiga yashiringan savollarni olib ularga javob beradilar. Agar kimgadir “Omadli sovrin” deb yozilgan qog‘ozcha tushsa, o‘sha guruhga bitta rag‘bat kartochakasi beriladi.
Mustahkamlash: “Muvashshah” usulida
D avom ettiring.
O rtiqchasini ayting.
S olishtiring.
T oping-chi men kimman.
O lg`a intiling.
N azorat qilamiz.
Davom ettiring.
1. Oygulni zindondan ozod qilgan qul ___________________
2. Qullar isyoniga boshchilik qilganlar ____________________
3. Qullar isyon qilgan yurt nomi _____________________
4. Daryodan sandiqni tutib oldi_____________________
5. Oygul baliq qornida yotganida topgan edi______________________
6. Oygulni baliq qornidan chiqardilar______________________
7. Baxtiyor tug`ilgan yurt___________________________
8. Oygulni yutib yuborgan baliqning nomi____________________
9. Oygul Jurjon shohiga tegmaslik uchun o`zini___________________
10. Tarlon sandiqqa Oygul uchun yetadigan__________________________
Ortiqchasini ayting
Jambil
|
Oygul
|
Shamshir
|
Susambil
|
Qoraxon
|
Sandiq
|
Zangar
|
Baxtiyor
|
Gavhar
|
Jurjon
|
Darxon
|
Baliq
|
Solishtiring.
Jambil degan tomonda,
Juda qadim zamonda
Qullar isyon qildilar.
Jangga kirib qo`shinlar,
Urushib oy-u kunlar
Olamni qon qildilar.
Bu parchada darslikda “Olamni” so`zi o`rnida “Dunyoni” so`zi berilgan. O`quvchilar darslik bilan solishtirib topishlari kerak.
Toping-chi men kimman?
Bunda o`quvchilar qahramonlar tilidan o`zlarini ta’riflaydiar boshqa o`quvchilar topishlari kerak.
Olg`a intiling.
Bunda o`qituvchilar koptokni bir-birlariga otib o`quvchilarga “Olg`a intiling” deb boshlanuvchi masal xat aytadilar.
Nazorat qilamiz.
Bunda o`quvchilar to`plagan kitoblar jamlanmalarini sanaymiz va eng ko`p to`plagan o`quvchi “Eng faol o`quvchi” deb e’lon qilinadi.
IV. O‘quvchilarni baholash. (3 daqiqa)
Darsning yakunida o‘quvchilarning va guruhlarning olgan ballari izohlanadi, darsda faol qatnashgan o‘quvchilar baholanadi.
V. Uyga vazifa berish va darsni yakunlash. (2 daqiqa)
Darslikda berilgan savol va topshiriqlarga javoblar topish hamda ularni daftarga yozish. “Oygul bilan Baxtiyor” ertak-dostonidan parcha yod olish.
2. “Oygul bilan Baxtiyor” ertak-dostoni asosida rasm chizib kelish.
O‘quvchilarga uyga vazifa beriladi va dars yakunlanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. 5-sinf adabiyot darsligi,Ahmedov S,Qosimov B,Qõchqorov R,Rizayev
Sharq Toshkent 2020
Nilufar Rasulova 5-9sinflar uchunona tili va adabiyotdan testlar2015 Toshkent Bayoz nashryoti
Adabiyot Õrazgul Hamroyeva 3-nashr Toshkent akademnashr 2018
Tanlangan asarlar Hamid Olimjon 1951 Toshkent
Yangi asr avlodi. Toshkent 2017 y
Saytlar: Uzedu.uz
Adabiyot.uz
Malaka.uz
Kutubxona.uz
1931-yil – “Olov sochlar”
1932-yil – “Poyga”
1937-yil – “She’rlar”
1940-yil – “Baxt”
1936-yil – “Daryo kechasi”
1939-yil – “O`lka” va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
