Оқар сувнинг энг пастки сатҳи спс, энг юқори сатҳи сюс деб белгиланади

3.9. Қабул қилинган тўсин қовурғаси кенглиги етарлилигини текшириш
Тўсин кесимининг ишчи баландлигини тахминан белгилаб оламиз:
, м. (3.30)
h₀≈0,85∙1.5=1,275м
Қабул қилинган қовурға кенглиги етарлилигини қуйидаги ифода билан текширилади [9, 2.6-банд]:
, м. (3.31)
b=1546,446 /(0,3∙0,85∙20000∙1,275)=0.23888 м
3.10. Қабул қилинган арматурани тўсин пастки белбоғига жойлаштириш
Бир вертикал қатордаги арматуралар сони 8…10 тадан ошмаслиги керак.
Гуруҳдаги стерженлар сони учтадан бўлганида вертикал қаторлар оралиғидаги соф масофа 6 см дан кам бўлмаслиги керак [1, 3-банд, 122]. Ҳар 3...4 стержендан сўнг вертикал қаторда, арматура “коротиш”лари (калта стерженчалар) воситасида амалга ошириладиган, бир диаметрга тенг бўлган, бўш оралиқ қолдирилади [1, 3-банд, 122].
Арматуралаш ва арматурани тўсиннинг пастки белбоғида жойлаштириш схемалари 3.3...3.6-расмларда кўрсатилган.

3.11. Тўсин кесимининг ишчи баландлигини аниқлаш
Даставвал ишчи кесим ўта чўзилган қиррасидан арматурадаги зўриқишларнинг тенг таъсир қилувчигача бўлган масофани аниқлаш керак [9, 22-б.]:
. (3.32)
a_s=
Кесимнинг ишчи баландлиги [9, 22-б.] ифодасидан аниқланади.
=1,5- =1,38192 м (3.33)


3.12. Тўсин ўқига тик кесимларнинг мустаҳкамлик ҳисоби
Сиқилган белбоғ токчасининг вутлар ва қовурғаларни (вутлар баландлиги чегарасидаги) эътиборга олинган ҳолда келтирилган қалинлиги ҳисоблаб топилади (3.3-расм) [2, 10.2-банд; 10, 4.7-банд];
. (3.34)
h^’_f=(2.08∙0.20+0.3∙0.5+0.43∙0.3²)/2.08=0.2607 м
Мазкур ҳисоб-китоблар конструкцияни чегаравий юклар таъсирида бузилишидан кафолатлайди. Ҳисоб-китоблар чегаравий мувозанат услуби бўйича ташқи юклардан ҳисобий зўриқишларни чегаравийлари билан таққослаб олиб борилади [2, 10.2-банд]. Ҳисоб қуйидаги нуқтаи назарга асосланган: бетоннинг чўзилишга қаршилиги нолга тенг қабул қилинади; бетоннинг сиқилган соҳасидаги зўриқиш ўққа оид сиқилишга ҳисобий қаршилиги R_b билан чекланади; бетондаги сиқувчи зўриқишлар эпюраси тўғри тўртбурчак шаклидадир; арматурадаги чўзувчи ва сиқувчи зўриқишлар биринчи гуруҳ чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисобларда R_S ҳисобий қаршилик билан чекланади [1, 3.55-банд]. Ўта сезиларли пластик деформациялар намоён бўлганида бетон ва арматуранинг бирданига бузилиши таҳмин қилинади [2, 10.2-банд]. Бетоннинг сиқилган соҳаси баландлиги [1, 3.62-банд; 9, 2.7-банд] ифодалари бўйича аниқланади.
. (3.35)
x=330000∙0,02091 /(0,85∙20000∙2,08)=0.19514 м.
Бунда қуйидаги шарт бажарилиши керак [1, 3.61-банд; 2, 10.2-банд]:
; (3.36)
ξ=0.20265/1,3819=0,1412
; (3.37)
ξ_у=0,714/[1+330∙(1-0,714/1,1)/500]=0,5797
, (3.38)
𝜔 =0,85-0,008∙20∙0,85=0,714.
бу ерда R_b – бетонни сиқилишга бўлган ҳисобий қаршилиги, МПа да олинади.
; (3.39)
. (3.40)


(3.36) шартни текширамиз ξ=0,15217<ξ_у=0,5797


х<h'_f бўлганида тўсин кесими мустаҳкамлигини қуйидаги ифода билан текширилади (3.1,б ва 3.3,в-расмлар) [1, 3.62-банд; 2, 10.2-банд]:
, (3.41)
М_u=0.85∙20000∙2.08∙0.20265∙(1,3819-0.5∙0.20265)=8862,5726 кН∙м
М_0,5l=5528,545u =8862,5726
бу ерда M_u – бетон сиқилган соҳаси билан қабул қилувчи чегаравий эгувчи момент.