Оқар сувнинг энг пастки сатҳи спс, энг юқори сатҳи сюс деб белгиланади

3.15. Қия кесимларнинг мустаҳкамликка кўндаланг куч таъсири учун ҳисоби
Бош тўсин қия кесимида кўндаланг куч сиқилган соҳа бетони, хомутлар, қия стерженлар ва горизонтал арматуралар томонидан қабул қилинади. Даставвал қия дарзлар оралиғидаги сиқилган бетон мустаҳкамлигини таъминловчи шарт текширилиши керак. [1, 3.77-банд; 2, 102-банд]:
, (3.50)

_{1302≤2674,67}
бу ерда Q – таянч ўқидан камида h₀ масофадаги кўндаланг куч;
h₀ – кесимнинг ишчи баландлиги (ифода (3.33)).
; (3.51)

Q₀ – ифода (3.20) дан; Q_0,5ℓ – ифода (3.21) дан;
; (3.52)

; (3.53)

; (3.54)

Е_s , Е_b – арматура ва бетоннинг, [1, жадв.28 ва 34] ёки 2- ва 8-иловалардан қабул қилинадиган эластиклик модуллари;
– хомутлар унсур бўйлама ўқига тик бўлганида;
– битта текисликда жойлашган хомут шохламалари кесимининг юзаси
; (3.55)

n_w – хомут шохламалари сони (одатда n_w=4);
А_1w – ҳомут шохламасининг юзаси;
b – тўсин деворчасининг (қовурғасининг) қалинлиги;
S_w – ҳомутларга тик йўналишдаги хомутлар аро масофа.
φ_b1 – коэффициенти [1, 3.77-банд] дан аниқланади:
(3.56)

бу ерда R_b – бетоннинг ўққа оид сиқилишга ҳисобий қаршилиги, МПа.
Курс лойиҳа ишида кўндаланг куч бўйича ҳисоб таянч ўқига энг яқин бўлган фақат битта қия кесимда ҳисобланса кифоядир (3.4-расм).
Кўндаланг арматурали қия кесим мустаҳкамлиги қуйидаги шартга асосан текширилади [1, 3.78-банд; 2, 10.2-банд]:
; (3.57)
, (3.58)

бу ерда Q – қия кесим оҳиридаги ҳисобий кўндаланг куч;
a_тқ – таянч қисм таглигининг кўприк ўқи бўйлаб ўлчами.
l_т≤16,5 м учун a_тқ=0,45 м ва l_т=18,7…27,6 м учун a_тқ=0,48 м;
Q_{S, inc} – қия стерженлар томонидан қабул қилинадиган кўндаланг куч;
Q_Sw – ҳомутлар томонидан қабул қилинадиган кўндаланг куч;
Q_b – бетон сиқилган соҳаси томонидан қабул қилинадиган кўн-даланг куч [1, 3.78-банд; 2, 10.2-банд].
, (3.59)

722,896≤1268,95
– бетоннинг ўқ бўйича чўзилишга ҳисобий қаршилиги, [1, жадв.23] ёки 1-иловага кўра қабул қилинади;
С – қия кесим проекцияси узунлиги [10, 4.9-банд] бўйича тахминан аниқланади.
, (3.60)

_{8,3864≥2,7638
Шарт бажарилмаганлиги сабабли С=2,7638 деб оламиз}
m – иш шароити коэффициенти, у қуйидагига тенг:
. (3.61)

Бироқ, m камида 1,3 ва кўпи билан 2,5.

(3.61)да R_b,Sh – бетоннинг эгилишда синишга қаршилиги [1, жадв.23] ёки 1-илова бўйича қабул қилинади;
τ_q – меъёрий юклардан вужудга келувчи энг йирик синдирувчи зўриқиш; τ_q≤0,25·R_b,Sh бўлганида қия кесимлар бўйича мустаҳкамликка текширувни ўтказмаса ҳам бўлаверади, τ_q>0.25R_b,Sh бўлганида эса кесим қайтадан лойиҳаланиши керак;
Q_w – горизонтал арматура томонидан қабул қилинадиган зўри-қиш, кН.
, (3.62)
бу ерда – қия кесим β бурчак остида кесувчи зўриқтирилган ва зўриқтирилмаган горизонтал арматура юзаси, см², β – градусларда.
. (3.63)
Хомутлар аро жойлашган кесимларда β=90° бўлганда.
. (3.63)
3.16. Дарз очилиш ҳисоби
Дарз очилиши бўйича ҳисоб қуйидаги шартнинг бажарилишини текширишга келтирилади [1, 3.105-банд]:
, (3.65)
_{=135231.77∙x/196000≤0.02}
бу ерда – дарз очилиш кенглиги.
– руҳсат этилган дарз очилиши, 0,02 см қабул қилинади [1, жадв. 39];
– зўриқтирилмаган арматурали эгилувчи унсурлар бўйлама арматураси энг четки (чўзилган) стерженларидаги куч-ланиш. [1, 3.106-банд; 2, 102-банд]:
; (3.66)

, м, (3.67)

x, z – мос тарзда сиқилган соҳа баландлиги ҳамда чўзилган арматура кўндаланг кесими юзаси оғирлик марказидан кесимнинг сиқилган соҳасидаги зўриқишнинг тенг таъсир этувчиси қўйилган нуқтагача бўлган масофа (мазкур масофани мустаҳкамликка ҳисоблар натижаларига кўра қабул қилиш руҳсат этилади) [1, 3.106-банд];
a_s, а_u – мос тарзда барча чўзилган арматура кесими юзаси оғир-лик марказидан ҳамда стерженларнинг энг чўзилган (ташқи ёққа энг яқин бўлган) қатори ўқидан бетоннинг энг чўзилган ёғигача бўлган масофалар (3.3-расм);
Ўзаро ҳамтасир соҳасининг радиуси ва юзаси қуйидаги ифодаларга кўра аниқланади (3.6-расм) [1, 3.110-банд; 2, 10.2-банд].
, м (3.68)

, м. (3.69)

Ўзаро ҳамтасир радиуси (r) катталигини нейтраль ўққа энг яқин жойлашаган энг четки стерженлар қатори ўқидан бошлаб қўйилади. Агар бу қатордаги стерженлар сони бошқа ҳар бир қаторлардаги стерженлар сонининг ярмидан кам бўлса, у ҳолда r катталикни энг четки қатордан олдингисидан бошлаб қўйилади (3.6-расм) [1, 3.109-банд].
Арматуралаш радиуси қуйидаги ифода бўйича ҳисобланади [1, 3.110-банд; 2, 10.2-банд]:
, м, (3.70)

якка стерженлар учун , чизмада яккалик ; иккиталик учун ва ; учталик учун ва .

Тик дарз очилиш кенглигини қуйидаги ифода бўйича ҳисобланади [1, 3.105-банд]:
даврий профилли арматура учун [1, 3.109-банд]
, м; (3.71)

силлиқ арматура учун
, м. (3.72)