O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Ш
ш
#
ц
#
Ш
я
п
п
ш
‘ 
-Jj?
“<
2 2
» ■
•=*
109-rasm. Skelct m ushagi taraqqiyoti.
A ) m ioblast bosqich
B) m iosim plast bosqich 
V) m ushak nay bosqichi 
G ) dcfinitiv bosqich (3).
1
. m iotom hujayralar
2
. prom ioblast
3. m ioblast
4. bo'linayotgan hujayra 
.
5. m ioblastlar qo'shilishi
6
. m ioblastlar hosil bo'lishi 
a-sarkolcm m a
b-bazal m cbrana 
v-m iosatcliiotsit 
d-m iosim plast yadrosi 
d-m iofibrillalar
194

---

Yurak mushak to'qimasi.
Yurak m ushak to'qim asi (tcxtus m uscularis shiatsu cardiacus). Bu 
to'qim a gistogenczida kardiom iotsitlam ing 5ta turi paydo bo'ladi; qisqaruvchi 
tipik, (ishchi), sckrctor, pcysm ekkcr, oraliq, im pulsni m ushakka o'tkazuvchi 
kardiom iotsitlar.
Q is q a r u v c h i 
tip ik
k a r d io m io ts itla r
yurak 
qorinchalari, 
sekretor 
kardiom iotsitlar bo'lm acha dcvorida, pcysm cyker, oraliq va im pulsni 
o'tkazuvchi (Purkinye) hujayralari (atipik kardiom iotsitlar) yurak nerv 
apparatida joylashadilar. (
1 10
-rasm .)
110-rasm. Y urakning ko'ndalang targ'il mushagi. U m um iy ko'rinishi.
1
. endom iziy.
2
. pcrim iziy.
3. oraliq disk
4. yon anastom oz
5. kardiom iotsit
a) bo'ylam a
b) ko'ndalang
6
. kardiom iotsit yadrosi
7. o'tkazuvchi kardiom iotsitlar
8
. miofibrilla
Q isqaruvchi kardiom iotsitlar silindrsim on shaklda bo'lib, ko'ndalang- 
targ'il m ushaklarga o'xshab tuzilgan. Lekin ularning yadrolari hujayra 
o'rtasida joylashgan. A va 1 disklar, T naycha (triada)lar mavjud. Bu 
hujayralar bir-birlari bilan oraliq disklar, yon anastom ozlar orqali bir-birlari 
bilan zich birikadilar va bir-birlariga tezlik bilan im pulslar o'tkazadilar. (
1 1 1
- 
rasm )
Q isqaruvchi kardiom iotsitlar yurak qorinchalari m iokard qavatini hosil 
qiladi. (Kardiom iotsitlar haqida xususiy sitologiya bobida ham yozilgan).
K ardiom iotsitlar splanxonotom ning visseral varag'i hujayralaridan hosil 
bo'ladi, avval m iocpikardial plastinka - kurtak a’zo hosil bo'ladi va undan
195

---

yurak kardiom itsitlari rivojlanadi va yurak m iokardini hosil qiladi. Yurak 
kardiom iotsitlanda bola tug'ilgandan so'ng, prolifcratsia- m itotik jarayon 
o x ta y d i, regeneratsiya gipcrtrofiya, asosan hujayra ichi regcneratsiyasi 
poliploidiya hisobiga bo'ladi, shuning uchun yurak infarkti kasalligidan o'lgan 
kardiom iotsitlar o rn id a chandiq (kollagcn hisobiga) hosil bo'ladi, yangi 
kardiom iotsit hosil bo'lmaydi.
,
*
Л 
6
Ж
■ C ^ -A -V -—
1
'• Jr ЖС*
1 1 1-rasm. Tipik kardiom iotsitlar ultrastrukturasi.
A -Q isqaruvchi - tipik kardiom iotsit (sxem a)
B- O raliq disk (ТЕМ )
1
. bazal m ebrana
2
. sarkolem m a
3. yadro
4. miofibrilla
5. m itoxondriy (sarkosom alar)
6
. oraliq disk 
• 
a-desosom a
b-intcrdigitatsiya
Pcysm cyker hujayralari ritm im pulsini hosil qiladi, oraliq, o'tkazuvchi 
(Purkm ye) 
hujayralar 
im pulsini 
m ushak 
tolalanga 
o'tkazadi. 
K ardiom iotsitlarnm g bu turlari haqida xususiy gistologiyada batafsil yozilgan.