O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Uquyidagiafzalliklargaega:
1. Undagi 12 protonhambirhilqurshabolinganvaspektrdayagonasignalberadi.
2. Busignalengkuchlimaydondajoylashganbo‘lib, organikmoddalardagiboshqabarchaprotonlarunganisbatankuchsizmaydondarezonansgauchraydi.
3. TMS – boshqaorganikbirikmalarbilankimyoviyta’sirlashmaydivaosonuchuvchan.
shkalabo‘yichaTMSkimyoviysiljishsignali «0», shkalabo‘yichaesa 10,0 debqabulqilingan.
=10-
Signalningmultipletliligi (bo‘linganligi) signalningkvantspinsonibirgatengbo‘lganqo‘shniyadrota’siriostidaparchalanishidir
M=n+1
n – qo‘shnifunksionalguruhdagiprotonlarsoni
Quyitartiblispektrlardamultipletsignallarkimyoviysiljishidagifarq (gerslarbilano‘lchanganda) spin-spinta’sirlashuvdoimiysidankattabo‘ladi:
J>10
 - kimyoviysiljishlardagifarqmillionulushlarda
 – spektrometrningishchastotasi, MGs
J – spin-spinta’sirlashuvkonstantasi, cho‘qqilarorasidagigerslarbilano‘lchanganmasofa
Qo‘shniguruhyadrolariningmagnitxossasinoekvivalentbo‘lsa, signalningajralganligiM=2n formulasibo‘yichaaniqlanadi.
Signalcho‘qqilarisonibittabo‘lsasinglet, ikkitabo‘lsa – duplet, uchtabo‘lsa – triplet, to‘rttabo‘lsa – kvadrupletvabeshtabo‘lsa – kvintetdeyiladi.
J – noldan 16 gersoralig‘idabo‘ladi.





Ba’zibirguruhlar
rezonanssignallarikimyoviysiljishlario‘rni
(-shkala)

-SN3	m.u.	-SN2-	m.u.	-SN-	m.u.
SN2-SN3	0,9	SN2-SN2	1,3		1,5
=SN-SN3	1,7	=SN-SN2-	1,9		2,1
S6N5-SN3	2,1	S6N5-SN2-	2,6	-	2,9
	2,1	SOO-SN2-	4,2		3,7
OSN3	3,3	SN2-SOO-	2,2	OOS-SN-	4,3
SN3-SOON	2,3		2,5	-SOON	2,4
S-SN3	3,1				3,5
N-SN3	2,2				2,9

R-CH=CH₂ 4,6-5,5
R-NH₂ 1,0-5,0
C₆H₅OH 4,0-12,0
10,0-13,0
Rezonanssignaliningyuzasi - aynanshusignalnihosilqilganyadrolarsonigaproporsionalbo‘lib, moddadagiyokiyotaralashmatarkibidagiprotonlarsoninianiqlashuchunxizmatqiladi.
TurlimoddalarningYAMR-spektrlaribir-biridanfarqqilganligiuchunYAMR-spektroskopiyausuliyordamidadorimoddasichinligi, miqdorihamdatarkibidagiyotaralashmalarmiqdorinianiqlashmumkin.

A – moddaningnisbiymollardagifoizmiqdori
B – moddaningnisbiyog‘irlikdagifoizmiqdori
Si- rezonanssignalningspektrdagiyuzasi
n_i- rezonanssignalnihosilqilganfragmentdagiyadrolarsoni
Mi– moddaningmolmassasi
Dorimoddasiningmutloqmiqdorinianiqlashuchuntaxlilqilinayotganmoddaningvastandartnamunaningeritmalaritayyorlanib, taxlilqilinayotganmoddaeritmasigaichkistandartvazifasinibajaruvchimoddaninganiqmiqdoriqo‘shilib, YAMR-spektriolinadi
Aniqlanuvchimoddaningmutloqog‘irlikdagifoizmiqdoriquyidagihisoblashformulasiorqalihisoblanadi.

S_a – taxlilqilinayotganmoddarezonanssignallariningyuzasi
S_st – standartnamunarezonanssignallariningyuzasi
M_a – taxlilqilinayotganmoddamolmassasi
n_st – standartnamunadagirezonansberuvchiyadrolarsoni
n_a- taxlilqilinayotganmoddadagiyadrolarsoni
m_st– standartnamunamiqdori
m_a– taxlilqilinayotganmoddamiqdori
Standartnamunasifatidaishlatiladiganmoddalarvaularningrezonanssignallario‘rni
(-shkala)

1.	Maleinkislotasi		2 SN=	6,60 m.u.
2.	Benzilbenzoat		-SN2-	5,3 m.u.
3.	Malonkislotasi		SN2	3,3 m.u.
4.	Suksinimid		2-SN2-	2,77 m.u.
5.	Atsetanilid		-SN3	2,12 m.u.
6.	Tret-butanol		3SN3	1,30 m.u.
7.	Geksametilsiklotrisiloksan		6-SN3	0,15 m.u.

YAMR-spektrometriktahlilda ishlatiladigan spektrometrlar va ularning tuzilishi

YAMR-spektrometrquyidagiasosiyqismlardaniborat (1 rasm):

1. Magnitmaydonnisozlovchi (korreksiyalovchi) vabarqarorqiluvchi (stabillashtiruvchi) tizimlimagnit
2.Taxlilqilinuvchinamunaniradiochastotalinurlantiruvchielektromagnitgeneratsiyaqurilmasi
3. Spektrniqaydqiluvchiqurilma
ModdaningYAMR-spektriniolishuchuntekshiriluvchimodda (25-30 mg) deyteriylanganerituvchi (CDCl3, D2O, CD3SOOD)daeritilib, shishadanyasalganampulagasolib, yuqorikuchlanishlimagnitmaydongakiritiladi. Rezonanshodisasiamalgaoshishihisobigaspektrometrdaenergiyaningyutilishqaydetiladi.

1-rasm.YAMR-spektrometr

Rasm. FenatsetinningPMR-spektri


« KLASTER» TRENINGI

18. 
    

NAZORAT SAVOLLARI:
1.YMRtahlilusuli haqida ma’lumot bering.
2.YMR ning tarkibiy qismlari va ularning funksiyalari haqida ma’lumot bering.
3.YMR usulilda dori moddalarining konsentratsiyasi qanday topiladi.
4.YMR usul bilan eritma muhitini aniqlash tartibi qanday?
5.YMR usulda dori moddalar chinligi qanday aniqlanadi?