O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

K imograf -fiziologik laboratoriyalarda keng qo’llaniladigan yozib oluvchi asbob. Fiziologiya mashg’ulotlarida har xil harakatlarni (yurak qisqarishi, muskul qisqarishi va hokazolar) yozib olish uchun kimografdan foydalaniladi. Kimograf asosan uch qismdan: 1) shtativ, 2) soat mexanizmi, 3) barabandan tuzilgan. Kimograf tayanch qismi o'qga joylashtirilgan baraban (D=15, N=18), soat mexanizmi bo’yicha ishlaydi. Barabanni gorizontal o'qda joylashgan muft aylantiradi. Baraban yuzasiga oq qog'oz lenta tortilib qog'oz uchlari elim bilan yopishtirib qo'yiladi. So'ngra kerosinli chiroq alangasi ustida 1- 2 sm balandda ushlab bir tekisda dudlanadi. Bu ishni juda extiyotlik bilan bajarish lozim. Chunki qog’oz alanga uchiga tegib ketishi, yaqin tursa sarg’ayib qolishi, natijasida qayd qilinadigan jarayon aniq ko'rinmay qolishi mumkin. Dudlangan qog'ozga kimogramma yozilgandan keyin uni kesib barabandan ajratiladi va stolga qo’yib ingichka uchli shisha tayoqcha bilan tushuntirish belgilari yoziladi.
So’ng qog'ozning bir uchidan pinset bilan tutib kimogrammali yuzasini yuqoriga qaratgan holda kanifolning 96^o spirtdagi 5% li eritmasi qo'yib qo'yilgan foto vannaga tushiriladi. Keyin qog’oz quritish uchun osib qo’yiladi. Miografning chizg’ichi kimografga yaqinlashtiriladi va olingan natijalar yozib olinadi. (3-rasm)
3-rasm. Kimograf: 1-soat mexanizmi, 2-pirpirak, 3-friksionli uzatkich, 4-disk, 5-baraban, 6-shtativ.
Mariya kapsulasi yordamida turli xil harakatlarni istalgan baraban qog’ozga yozish mumkin. Vaqtni belgilaydigan asbob sim o’ralgan elktromagnit g’altakdan tuzilgan. G’altak ustida yozadigan prujinali pero bor. Bu asbob yordamida to’qima ta`sirlangandan boshlab javob berguncha o’tgan vaqtni, organizmga turli moddalar yuborganda ularning ta`siri yuzaga chiqquncha ketgan vaqtni o’lchash uchun qo’llaniladi.
Elektrkimograf – bu ancha takomillashgan kimograf bo’lib, uning barabani elektr motor bilan harakatga keladi. Oddiy kimografdan uning afzalligi shundaki, baraban harakatining tezligi eksperimentator ixtiyoriga bog’liq, shu tufayli tekshirish paytida vaqtni aniqlab beradigan priborga ehtiyoj qolmaydi.