O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti masofaviy ta’lim kafedrasi

Uchinchi asosiy savolning bayoni:
Har qanday nutqda tilning fonetikasi ham, leksikasi ham, so’z yasalishi, morfologiyasi ham, sintaksis va stilistikasi ishtirok etgan bo’ladi. Shunday ekan, ob’ekti nutq bo’lgan “O’qituvchi nutq madaniyati” fani ham tilshunoslikning hamma tarmoq fanlari bilan bevosita bog’langandir.
O’qituvchi nutq madaniyati fani o’z xususiyatlariga ko’ra uslubshunoslikka yaqindir. Uslubshunoslik til uslublarini o’rganadi. O’qituvchi nutq madaniyati fani tilshunoslikning til me’yorlariga aloqador hamma sohalari bilan bog’langandir.
O’qituvchi nutq madaniyati fanining asosiy tayanchi hozirgi o’zbek adabiy tilining grammatikasidir. Chunki nutqning to’g’riligi uning asosiy fazilati bo’lib, u grammatik me’yorlarga asoslanadi. O’qituvchi nutq madaniyati fani leksikologiya bilan ham bog’langandir. Chunki nutqning aloqaviy fazilati hisoblangan aniqlik, to’g’rilikni so’zning lug’aviy ma’nolarining aniq tavsifisiz tushunib bo’lmaydi. O’qituvchi nutqining mantiqiyligi so’z ma’nolarining ma’no va mazmuniy bog’lanishlariga asoslanadi. O’qituvchi nutqining soflik, ifodaviylik, o’rinlilik kabi aloqaviy fazilatlari ham “O’qituvchi nutq madaniyati” fanini leksikologiya bilan bog’laydi.
“O’qituvchi nutq madaniyati” fani hamma vaqt mantiq, nafosat va ruhshunoslikka suyanadi. Logikaga murojaat qilmasdan turib, aniqlik va mantiqiylikni tayinlash ham, baholash ham mumkin emas. Mantiq so’zlar va butun bir gapdan chiqadigan tushunchalarni ma’nosi va ifodalanayotgan tushuncha o’rtasidagi munosabatni mantiq tekshiradi. Mantiq so’zlar, birikmalar va gaplar orasidagi ma’no aloqani tayinlaydi. Milliy mustaqillik mafkurasining tarkibiy qismi hisoblanmish davlat tili siyosati va unga oid huquqiy hujjatlar nutq madaniyatining asosiy ashyolaridandir. Notiqlik va voizlik san’atiga oid asarlar, o’zbek madaniy nutqiga asos bo’lgan milliy adabiy meros namunalari, o’zbek milliy hujjatchiligi hamda davlat tilida ish yuritish qonun - qoidalari majmuasi bilan uzviy bog’liq.


Adabiyotlar.

1. 
   «Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari». R. Qo’ng’urov. E. Begmatov. Yo. Tojiev.
   
2. 
   «Nutq madaniyati asoslari» T. Qudratov.
   
3. 
   «O’zbek nutqi madaniyati va uslubiyati asoslari» P.Nosirov.