O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


  Mahmudov  T.  «Avesto»  haqida.  Toshkent,  2000,  19-bet



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

1  Mahmudov  T.  «Avesto»  haqida.  Toshkent,  2000,  19-bet.

2  Abu  Rayhon  Beruniy.  Qadimgi  xalqlardan  qolgan  yodgorliklar.  Tanlangan 

asarlar.  Birinchi  jild.  Toshkent,  1968,  38-bet.

29


m ustahkam  o ‘rnashib  olgan  zardushtiylik  ta ’limotini  yo‘qotib 

yuborishga  qaratilgan  edi.

Zam onlar  o ‘tishi  bilan  Eron  va  Turon  xalqlari  o ‘zlarining 

qalblaridan  mustahkam  o ‘rin  egallagan  «Avesto»ni  tiklashga  ki- 

rishdilar.  Yodnomaning  parokanda  qismlarini  to ‘plashda,  zar­

dushtiylik  qoidalarini  saqlab  qolishda  Eron  va  Turon  shohlari: 

G ushtasp,  Baloshi  A shkoniy,  A rdasher  Bobakon,  Shopuri 

A rdasher,  Shopur  ikkinchi,  Xusrav  A nushervonlar  fidoyilik 

qildilar1.  Sosoniylar  sulolasi  hukm ronlik  qilgan  zamonlarda  (mi- 

lo d n in g   I I I —IV  asrlari)  «Avesto»  qayta  tiklangan,  yangi 

ko‘rinishda  namoyon  b o ‘ldi.  Zardushtiylik  Sosoniylar  imperiya- 

sining  rasmiy  dini  darajasiga  k o ‘tarildi.  Afsuski,  Yodnomaning 

tiklangan  nusxalari  ham ,  milodning  V II—V III  asrlarida,  Eron 

va  Turon  mamlakatlariga  islom  dini  kirib  kelishi  bilan  yo‘q  qilib 

tashlandi.  Shunday  bo'lishiga  qaramasdan,  o ‘sha  buyuk  madaniy 

merosning  to ‘rt  kitobi:  «Yasna»,  «Videvdat»,  «Yasht»,  «Vispa- 

rad»  qayta  tiklandi  va  bizning  zamonamizga  yetib  keldi.  Bu  ki- 

toblar  o ‘z  mazmuniga  ko ‘ra  turli  vazifalarni  bajargan.  Jumladan: 

«Yasna»  (Yosin),  17  bobdan  iborat  bo‘lib,  turli  duolar  va 

bashoratlar  yig'indisidan  tashkil  topgan.  Shuningdek,  unda 

«Avesto»ning  eng  qadimiy  qismi  «Got»lar  ham  o 'rin   oljgan. 

«Got»lardagi  asosiy  g‘oya:  «ezgu  flkr,  ezgu  kalom,  ezgu  amal» 

birligini  ta ’minlashga  qaratilgan  bo ‘lsa,  «Videvdat»  22  bobdan 

iborat  bo ‘lib,  butun  olam ning  yaratuvchisi  Ahura  M azdaning 

dushm anlari  bo'lgan  yovuz  devlar,  ins-u  jinslarga  qarshi  kurash 

olib  borishga  m o'ljallangan  qonun-qoidalar,  turli  gunohlardan 

poklanish  marosimlari,  saxovatli  bo'lishga  qaratilgan  rasm -ru- 

sum lar  (chunonchi,  o‘likni  yerga  ko‘mish,  yolg‘on  va’da  bergan 

kishini  jazolash,  ayollarga  bo'lgan  munosabat,  it  boqish  haqi- 

dagi  qoidalar)  to ‘plamidir.  «Yasht»  turli  ruhlar  sha’niga  aytil- 

gan,  kuylanishi  savob  hisoblangan  qo‘shiqlar  (gimnlar)  to'plam i 

(24  bobdan  iborat)  b o ‘lsa,  «Visparad»  olamni  bilishga  doir 

pand-u  nasihatlar,  unga  hukm ronlik  qilishga  qaratilgan  ham d-u 

sanolar  to ‘plamidan  iborat2.

Zardushtiylik  shakllanib,  undagi  asosiy  g‘oyalar  kishilar  qal- 

bidan  mustahkam  o ‘rin  egallay  borishi  bilan,  uning  muqaddas




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish