O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

qilinadi.

28

---

turar  edi.  Yetti  yoshidan  o ‘n  besh  yoshigacha  zamonasining 

bilimdonlaridan  biri  hisoblangan  Barzin  Kurasdan  saboq  oldi. 

Tabiatshunoslik,  jamiyatshunoslik,  madaniyatshunoslik,  dinshu- 

noslikka  oid  bilimlarni  qunt  bilan  o ‘rgandi.  Ayniqsa,  Kalomi 

Bade’,  notiqlik  san’atini,  pahlavonlik,  chavandozlik  sirlarini  bilib 

oldi.  Sarkardalik,  jang  qilish  malakalarini  uzluksiz  takomillash- 

tirib  bordi.

Zardusht  xalq  og'zaki  ijodi,  urf-odatlari,  rasm -rusum larini 

o ‘rganib,  axloq-odobga  doir  fikr-m ulohazalarini  jam lab,  ya- 

gona  to ‘plam  holiga  keltirdi.  Uning  diniy-falsafiy  qarashlari 

«Avesto»ning  qadim iy  qism i  «Gat»  (she’riy  m adhiya)larda 

bayon  qilingan.

V Zardushtiylik  ta ’limotining  asosiy  qoidalari  uning  muqaddas 

kitobi  «Avesto»da  bayon  etilgan.  «Avesto»  bir  kunda  yoki  bir 

yilda  vujudga  kelgan  emas,  balki  asrlar  davomida  to‘ldirib,  boyitib 

borilgan.  Ilmiy  manbalarda  qayd  etilishicha  «Avesto»  eramizdan 

aw algi  V II—VI  asrlardan  tortib,  milodning  III—IV  asrlarigacha 

bo‘lgan  barcha  o ‘zgarishlami  o ‘zida  qamrab  olgan.  «Avesto»  ibo- 

rasi  «asos»,  «asosiy  matn»  degan  m a’noni  bildiradi.,

Zardushtiylikning  o ‘ta  noyob  to'plam i  «Avesto»  21  kitobdan 

iborat  bo ‘lib,  Abu  Rayhon  Beruniy  «Osorulboqiya...»  («Qadim­

gi  xalqlardan  qolgan  yodgorliklar»)  kitobida  va  Abulqosim  Fir- 

davsiy  o ‘zining  «Shohnoma»  asarida  Zardushtning  1200  bobdan 

iborat  pand-u  nasihatlari,  yakka  xudolikka  asoslangan  Zardush­

tiy lik   ta ’lim o tin in g   asosiy  qoid alari  bayon  qilin g an   edi. 

«Avesto»dagi  21  kitobning:  birinchi  yettitasi  xudolarga,  koi- 

notning  paydo  bo ‘lishi  va  insoniyat  tarixiga  doir;  keyingi  yetti 

kitob  ibodat  masalalari,  diniy  dasturlar,  odamlaming  turmush 

tarzi  haqida;  oxirgi  yetti  kitobda  tibbiyot,  astronomiya  muam- 

molariga  bag‘ishlangan  edi1.  Eron  va  Turonni  Aleksandr  Make­

donskiy  zabt  etgach  1200  qoramol  terisiga  tillo  bilan  bitilgan 

ushbu  nodir  to ‘plam ni  Yunonistonga  olib  ketadi2.

Aleksandr  Makedonskiy  «Avesto»ning  tib,  astronomiyaga  oid 

qismlarini  yunon  tiliga  taq'ima  qildirgan,  qolgan  qismlarini  esa 

yondirib  yuborgan.  Bunday  nodir  kitobni  yoqtirib  yuborishdan 

maqsad  o ‘sha  zamonda  Eron  va  Turon  xalqlari  dunyoqarashida