O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


o'zidan  meros  qilib  qoldirdi



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet140/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

o'zidan  meros  qilib  qoldirdi.

’  Abu  Rayhon  Beruniyning  inson  to ‘g ‘risidagi  qarashlari  «Qadimgi  xalqlardan 

qolgan  yodgorliklar»,  «Hindiston»,  «Minerologiya»,  «Umrni  aniqlashda  hindlar 

tutgan  yo'lning  hikoyasi  haqida»,  «Munajjimlik  san’atidan  boshlang'ich  tushun- 

chalar»  kabi  asarlarida  bayon  etilgan.

4  Абу  Райхан  Мухаммад  ибн  Ахмад  ал-Беруни.  Собрание  сведений  для 

познания  драгоценностей.  М .,  1963,  224-bet.

157


Abu  Rayhon  Beruniy  o ‘zining  «Hindiston»  asarida  o‘rta  asr 

sharoitidayoq,  insonning  jismoniy  va  ma’naviy  kamoloti,  tur­

mush  tarzi  bilan  u  yashayotgan  geografik  muhit  orasida  dialek- 

tik  aloqadorlik  mavjudligi  to ‘g‘risidagi  g‘oyani  ilgari  surdi1.  H at­

to,  odamlaming  turli  tillarda  so'zlashuvining  yuzaga  kelishi  ham 

geografik  shart-sharoitlarga  bog‘liq  ekanligini  isbotlashga  urindi. 

Tillarning  turlicha  bo‘lishiga  sabab,  odamlarning  turli  guruhlarga 

ajralib  ketishi,  bir-birlaridan  uzoq-uzoqlarda  yashashidir,  deb 

tushuntirdi.

Abu  Rayhon  Beruniyning  fikriga  ko‘ra,  odamlar  o'zlarining 

kundalik  ehtiyojlarini  qondirish  maqsadida  (tashqi  dushmanlardan 

himoya  qilish,  dehqonchilik,  hunarmandchilik,  chorvachilikka 

oid  turli  yumushlarni  birgalashib  bajarish  zaruriyati)  turli  ja- 

moalarga  birlashadilar.  Aniqroq  qilib  aytganda,  inson  o'zaro 

uyushishga,  birlashishga,  qandaydir  bir  jamiyat  bo‘lib  yashash- 

ga  doimo  ehtiyoj  sezadi.  Kishilar  madaniylasha  borgan  sari  va 

mulkchilikning  yuzaga  kelishi  bilan  bunday  ehtiyoj  yanada  rivo­

jlanib  boradi2.  Lekin  «ehtiyojlar  turli-tuman,  son-sanoqsizdir. 

Faqat  ularni  bir  qancha  kishilar  birgalikda  ta ’minlay  olishlari 

mumkin»3.  Xuddi  shuning  uchun  ham  Beruniy  jamiyatning 

insonparvarligi  odamlarning  kundalik  ehtiyojlarini  qondirish  bi­

lan  belgilanadi,  degan  fikrni  bayon  qiladi.  Uning  yozishicha, 

odamlarning  kundalik  ehtiyojlari  moddiy  va  ma’naviy  ehtiyojlarga 

bo‘linadi.  Kishilarning  moddiy  ehtiyojlarining  qondirilishi  jam i­

yat  hayotida  hal  qiluvchi  ahamiyatga  ega  va  odamlarning  yanada 

mustahkamroq  birlashishlariga  sabab  bo‘ladi.

Abu  Rayhon  Beruniy  fuqarolaming  moddiy  va  ma’naviy  ehti­

yojlarini  qondirmoq  uchun,  eng  awalo,  ularni  zulm  va  istib- 

doddan  qutqarmoq,  jamiyatda  tinchlik,  osoyishtalik,  insof  va 

diyonatni  o‘matmoq  darkor,  deb  tushuntiradi.  Fuqarolaming 

farovonligini  ta ’minlovchi  ijtimoiy  adolat  normalari  va prinsip- 

lariga  asoslangan  insonparvar  jamiyatni  faqat  adolatli  podsho



1  Abu  Rayhon  Beruniy.  Tanlangan  asarlar.  1-tom.  Toshkent,  1968,  236-bet.

2  Qarang:  Лбу  Райхан  Беруни.  Избранные  произведения.  Том  3.  Ташкент, 


Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish