h a y v o n la r psixikasi odam larn ik i b ila n qiyoslanadi, u la r
x u lq -a tv o rid a g i o ‘xshashlik va t a f o v u tla rn in g sabablari
tekshiriladi, harakatlantiruvchi k uchlar, t a ’sir o'tkazuvchi
vositalar, omillar aniqlanadi.
Zoopsixologiya qiyosiy psixo-
logiyaning bir b o l im i hisoblanib, u turli guruhlacga, tur-
larga m a n s u b hayvonlar, jo n iv o rla r psixikasini, ularning
xatti-harakatlarini o'rganadi. Ekologiya — biologik va psixologik
jabhalar qorishmasidan iborat b o ‘lib, hayvonlaming xatti-
harakatidagi tug‘m a alomatlar, m exanizm lar insonniki bilan
um u m iy negizga ega ekanligini o ‘rganuvchi sohadir.
D ifferensial psixologiya — sh a x sla r o ‘rtasidagi tafovut
va farqlarni h a m d a guruh a'z o la ri orasidagi n o m u ta n o s ib -
liklarning psixologik tom onlarini o ‘rganuvchi psixologiya
sohasidir. Differensial psixologiyaga F .G a lto n asos solgan
b o'lib, u kishilarga xos individual farqlarni statistik tahlil
q ilish u c h u n b ir q a n c h a u s u l v a a s b o b l a r y a r a tg a n .
Differensial psixologiya atamasini neniis psixologi V.Shtern
0
‘z in in g „ In d iv id u a l farqlar p s ix o lo g iy asi“ (1900- yil)
a s a rid a q o i l a g a n . Differensial p six o lo g iy a n in g asosiy
m e t o d l a r i d a n biri — testd ir. T a d q i q o t ish larid a avval
individual testlar, keyinchalik esa g u m h iy testlar q o lla n g a n .
Ular, asosan , aqliy rivojlanishdagi farqlarni o'rganishga
qaratilgan b o l i b , muayyan vaqt o 't g a c h proyektiv testlar
ishlab chiqilgan. M azkur testlar qiziqishdagi, intilishdagi,
h i s s i y o td a g i t a f o v u t l a r n i t c k s h i r i s h g a q a r a t i l g a n d i r .
T e s tla rn in g o m il tahlili yoki in te lle k tg a oid m a ’lu m o t
beruvchi om illari o ‘rganilgan. J a h o n psixologiyasida e n g
keng yoyilgan nazariyadan biri — b u N .S p irn ie n n in g ikki
omilli konsepsiyasidir. Bu n a z a r iy a g a b in o a n , h a r b ir
faoliyat u c h u n u m u m iy b itta o m il m avjuddir, b lin d a n
tash q ari, o ‘s h a faoliyatga q a ra tilg a n xususiy omil h a m
b o i a d i . U s h b u sohaga tegishli y a n a b ir nazariy qara sh
m av ju d k i, b u L .T yo rsto n, J . G i l f o r d va b o s h q a la r n in g
multifaktorlik yondashuvidir. M a z k u r nazariya u m u m iy
omil borligini inkor qiladi va b o s h la n g ‘ich aqliy qobiliyatlar
asosiy o 'r in g a q o ‘yiladi. Psixologiyada inson qobiliyatlari
genetik, biologik
omillarga asoslangan, degan g‘oya mavjud
b o l i b , t a ’kidlanishicha, ular g o ‘y o nasld an naslga o ‘tadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Hozirgi k u n d a diffcrensial psixoiogiya diagnostika, prog-
nostika m eto d la ri yordam i bilan shaxslarni qobiliyatiga
qarab tan la sh d a ilm iy prinsip va
qonun iyatlarga asos-
lanadi.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: