O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

Ko‘rish a’zosi
Ko‘rish a’zosi 
(organon visus) 
odam hayotida uni tashqi muhit 
bilan aloqasida katta ahamiyatga ega. Ko‘rish a’zosi ko‘z kosasida 
joylashgan bo‘lib, ko‘z va uning yordamchi hosilalaridan iborat.
Ko‘rish a’zosining taraqqiyoti
Odamda ko‘z olmasi bir nechta manbaadan: yorug‘lik sezuvchi 
to‘r parda miya pufagining yon devoridan, ko‘z gavhari - ektoder- 
madan, tomirli va fibroz pardalar - mezenximadan taraqqiy etadi.
Homila taraqqiyotining 2-oyi boshlarida birinchi miya pufagining 
yon devorida bir juft o‘simta ko‘z pufagi paydo bo‘ladi. Uning uchi 
kengayib ektodermaga qarab o‘sadi. Miyaga qo‘shilgan oyoqchalari
373

---

torayib ko‘ruv nervini hosil qiladi. Taraqqiyotning keyingi oylarida 
ko‘z pufagining oldingi devori ichkariga botib kirib ikki qavatli ko‘z 
jomini hosil qiladi.
Jomning tashqi devori keyinchalik to‘r pardaning tashqi pigment 
moddali qismiga, ichki devori esa yorug‘lik sezuvchi nerv hujayrali 
qismiga aylanadi. Shu davrda ko‘z jomi oldida turgan ektoderma 
avval qalinlashadi, keyin unda gavhar chuqurchasi paydo bo‘lib, 
gavhar pufagiga aylanadi.
Homila hayotining 2-oyida ko‘z jomi ichiga mezenxima hujay­
ralari o‘sib kirib, ko‘z jomining ichki tomonida ko‘z olmasining qon 
tomirli pardasini, tashqi tomonida esa ko‘z olmasining fibroz parda­
sini va qon tomirlar to‘rini hosil qiladi. Fibroz pardaning oldingi 
qismi rangsizlanib, muguz pardaga aylanadi. Homila hayotining 
3-oyida yuqorigi va pastki qovoqlar ektoderma burmalari holida 
paydo bo‘ladi.
Ko‘zning biriktiruvchi to‘qimali pardasi (konyunktiva) epiteli- 
yasi ham ektodermadan taraqqiy etadi. Ko‘z yoshi bezi konyunktiva 
epiteliyasining o‘simtalaridan homila hayotining 3-oyida qovoqlar- 
ning tashqi qismida taraqqiy etadi.