O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

Til-halqum nervi
IX ju ft til-halqum nervi 
(n. glossopharyngeus) 
- aralash nerv. 
Uning tarkibida sezuvchi, harakatlantimvchi va parasimpatik tolalar 
bor (349-rasm).
Til- halqum nervining sezuvchi tolalari yakka y o in in g o ‘zagida 
(nuclei tractus solitarii) 
tugasa, harakatlantimvchi tolalari 
ikki nervga qarashli umumiy o ‘zakdan 
(nucleus ambigiuus),
parasimpatik tolalar esa pastki s o ia k ajratuvchi o ‘zakdan 
(nucleus
salivatorius inferior) 
boshlanadi. Til-halqum 
nervi o'zaklari 
uzunchoq miya sohasida joylashgan b o iib , nerv miya asosida
347

---

olivaning orqasidan chiqadi. Kalla bo‘shlig‘idan til-halqum nervi 
bo‘yinturuq teshigi orqali tashqariga chiqadi. B o‘yinturuq teshigi 
sohasida nerv yuqorigi tugun 
(ganglion superius), 
chiqqanidan 
keyin tosh chuqurcha sohasida nisbatan katta pastki tugun 
(ganglion
inferius) 
hosil qiladi.
349-rasm. Til-halqum nervi: 1
-nuclei tractus solitarii; 2-nucleus am-
bigiuus; 3,6-n. glossopharyngeus; 4-ganglion superius n. glossopharyngeus;
5-ganglion inferius n. glossopharyngeus; 7-n. vagus; 8-ganglion cervicale
superius; 9-rr. pharyngei; 10-ramus pharyngealis n. vagi; ll-truncus sympaticus;
12-ramus sinus carotid; 13-a. carotis interna; 14-a. carotis communis; 15-sinus
caroticus; 16-rr. linguales; 17-rr. tonsillares; 18-r. musculi stylopharyngei; 19-
glandula parotidea; 20-n. auriculotemporalis; 21-ganglion oticum; 22-ganglion
pterygopalatinum; 23 -n . petrosus minor; 24 -n . petrosus profundus; 25-n.
petrosus major; 26-n.tympanicus; 27-nucleus salivatorius inferior.
348

---

Bu tugunlar tarkibida sezuvchi neyronlar bo ‘lib, ulaming markaziy 
o ‘siqlari uzunchoq miyadagi sezuvchi o ‘zakda tugaydi. Ulaming 
periferik o ‘siqlari nerv tarmoqlari tarkibida tilning orqa 1/3 qismi 
shilliq pardasiga, halqumning shilliq pardasiga, o ‘rta quloqqa va 
uyqu sinusiga boradi. Bo‘yintumq teshigidan chiqqach til-halqum 
nervi ichki uyqu arteriyaning orqasida, keyin unung lateral tomonida, 
shu arteriya bilan ichki bo ‘yintumq vena o‘rtasida yotadi. So‘ng 
nerv ravoq shaklida pastga va oldinga yo‘nalib, bigizsimon-halqum 
va bigizsimon-til mushaklari orasidan o ‘tadi. Til ildiziga kirgach, u 
o‘zining oxirgi til tarmoqlariga