O ’z b e k is t o n r espu bl 1k a si o L iy va o ’rta m a X su s ta 'lim V a z ir L ic I

«Axloqning oltin qoidasi» 
deb atalgan ushbu qoida, bizningcha, eng qadimiy 
axloqiy talablardandir.
Daslabki axloqiy qonun - qoidalar muqaddas kitoblarda o ’z aksini topgan 
zo’ravonlikka zo’ravonlik bilan javob bermaslik tamoyili asosida yaratilgan.
Inson axloqiy hayotining asosi bo’lgan ana shu qonun - qoidalar hozir ham o ’z 
ahamiyatini y o ’qotgan yo ’q. Odamlar ularni og’ir majburiyat deb bilmasdan, jon- 
dilidan bajaradigan zamonning tezroq kelishi uchun tinmay harakat qilishlari axloqiy 
taraqqiyotdan dalolatdir. Zero, ana shu y o ’ldagina odam komil inson bo’lib etishadi.
Insoniyat tarixi axloqiy taraqqiyot tarixidir va u davom etib kelmoqda. T o’g ’ri, 
bu davom etish qat’iy tadrijiylikka ega emas. U goho susayish, ba’zan esa biroz ortga 
chekinish, ba’zan bir qancha muddat turg'un turish xususiyatiariga ega. Lekin katta 
davrlar va tarixiy oraliqlarni olib qaraydigan bo’lsak, axloqiy taraqqiyotning mavjud 
ekaniga ishonch hosil qilish qiyin emas. M ustabid tuzumlar va shaxslar keltirib 
chiqargan axloqiy tanazzullarning hammasi qisqa muddatli hamda o ’tkinchi 
hodisalardir. Zero, insonning asosiy mohiyati o ’zini va o ’z jam iyatini taraqqiy ettirib 
borish bilan belgilanadi. Axloq esa ana shu taraqqiyotdan hech qachon chetda 
turmaydi.
6. 
Mustaqil O ’zbekistonning siyosiy - iqtisodiy va m a’naviy vazifalarini hal 
etish, kelajakda O ’zbekistonni buyuk davlatga aylantirish har bir fuqaroning, ayniqsa, 
yoshlarimizning axloqiy ongi, faoliyati va tarbiyasi darajasiga hamma omillardan 
ko’ra ko’proq bog’iiq. Binobarin, O ’zbekiston Respublikasi qonunlari, Prezident 
farmonlari va Vazirlar Mahkamasining qarorlari, I.A.Karimov asarlarida axloq - odob 
masalalari va m uammolariga katta ahamiyat berilmoqda. Yurtboshimiz o ’zining 
«O ’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va 
taraqqiyot kafolatlari» asarida m a’naviy axloqiy omillam ing mustaqil O ’zbekiston 
taraqqiyotidagi ahamiyatiga to'xtalib, Shunday deb yozadi: «Biron - bir jam iyat 
ma’naviy imkoniyatlarini, odamlar ongida m a’naviy va axloqiy qadriyatlami 
rivojlantirmay ham da mustahkamlamay turib, o ’z istiqbolini tasavvur eta olm aydi»1. 
Shu boisdan ham yurtboshimiz «O ’zbekiston XXI asrga intilmoqda» m a’ruzasida: 
«Biz farzandlarimizning barkamol ruhiy dunyosi uchun, ulam ing m a’naviy - axloqiy 
jihatdan 
yetuk jism onan 
sog’lom 
bo’lishi 
uchun 
doimo 
qayg’urishimiz, 
kurashmog’imiz zarur»2, - degan muhim vazifani qo’ydi. Binobarin, O ’zbek xalqi, 
mamlakatimizning barcha millat va elatlari orzu qilayotgan buyuk davlatni bunyod 
etish barcha fuqarolardan, eng avvalo yoshlardan iroda imon - e ’tiqod, milliy g ’urur
1 II.A.Karimov. «O ’zbekiston XXI asr b o ’sag’asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot
2 I.A.Karimov. « O ’zbekiston XXI asrga intilmoqda» Toshkent, O ’zbekiston, 1997, 78 -bet
15

---

tuyg’usi, buyuk ajdodlarimizdan qolgan axloqiy merosga sodiq bo’lish, xullas yuksak 
fazilat egasi va axloqiy kam olotga erishishni talab qiladi. Shuning uchun O ’zbekiston 
Respublikasining «Ta’lim to’g ’risida»gi qonunida va «Kadrlar tayyorlash Milliy 
dasturi»da yosh avlod va bo’lajak m utaxassislam ing m a’naviy-axloqiy tarbiyasiga 
katta ahamiyat berilgan. Chunonchi, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi»ning 
m a’naviy - axloqiy tarbiya va m a’rifiy ishlar, deb atalgan bandida: «Yosh avlodni 
m a’naviy - axloqiy tarbiyalashda xalqning boy milliy m a’daniy - tarixiy an’analariga, 
u rf - odatlari ham da umumbashariy qadriyatlarga asoslangan samarali tashkiliy, 
pedagogik shakl va vositalari ishlab chiqilib, am aliyotga joriy etiladi. Shaxsni 
tarbiyalash va uni har tom onlam a kamol toptirishni ustivorligi ta’m irlanadi»1, 
deyilgan. Bugungi kunda respublikam iz mustaqilligining 20 yildan oshiqroq istiqlol 
y o ’lidan borishida bir qator yutuqlarga, jum ladan, turli eski mafkuraviy illatlar, diniy 
ekstremizm, diniy fundamentalizm, vahhobiylik, terrorchilik kabi illatlar va xavf- 
xatarlarga qarshi samarali kurash olib borilib, k o ’p millatli respublikamiz 
xalqlarining tinchligini ta’minlashga, m a’naviy - axloqiy birligiga erishmoqda.