O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy

E ksperim ent-tajriba  sinov  m etodi
«Eksperiment»  s o ‘zi  lotincha  «sinab  k o ‘rish»,  «tajriba  qilib 
k o ‘rish»  degan  m a ’noni  anglatadi.
Odatda,  eksperimental-tajriba  ishlari  t a ’lim-tarbiya  jarayoniga 
aloqador  ilmiy  faraz  yoki  amaliy  ishlarning  tatbiqiy  jarayonlarini 
tekshirish,  aniqlash  maqsadida  o ‘tkaziladi.  Bunda  ham  ilmiy  faraz- 
larning  didaktik  yoki  amaliy  ahamiyatiga  e ’tibor  beriladi.
0 ‘tk az ila d ig an   tajrib a  ishlari  t a ’lim  va  tarb iy a   o ‘rtasidagi 
q o n uniy  aloqalarni  aniqlash,  natijalarni  h isobga  olish  aso sid a 
yangi  m etodlarni  tatbiq  etishga,  t a ’lim -tarbiya  s a m arado rlig ini 
o s h irish g a   qaratiladi.  S h uningdek,  t a ’lim -tarbiya  ja r a y o n in in g  
borishini, tuzilishi va natijalarini o ldindan k o ‘ra bilish im k oniyatini 
beradi.
Eksperiment  metodi  sharoitga  qarab  3  xilda  o ‘tkaziladi:
1)  tabiiy  eksperiment;
2)  laboratoriya  eksperimenti;
3)  amaliy  tajriba.
Pedagogik eksperiment o ‘z m azm uniga k o ‘ra didaktik, tarbiyaviy, 
m aktabshunoslik  muammolari  yuzasidan  o ‘tkaziladi.
Pedagogik  eksperiment  tajriba  ishlarini  o ‘tkazishda  quyidagi 
talablar  q o ‘yiladi:
20

---

1)  ishning  aniq,  ilmiy  jihatdan  asoslangan  farazini  aniqlash  va 
kutilishi  lozim  boMgan  natija  uchun  reja  belgilash;
2)  ilmiy  ish  yoki  pedagogik  faoliyat  uchun  aniq  obyekt  belgilash, 
amalga  oshirish  borasida  q o ‘shimcha  metodlarni  aniqlash;
3)  tajriba  ishi  o'tkazish  vaqtini  va  muddatini  belgilash;
4)  tajriba  uchun  lozim  boMgan  asbob-uskuna  va  boshqa  hoka- 
zolarning  tayyor  turishi;
5)  eksperiment  natijalarini  zudlik  bilan  tahlil  qilish  va  tegishli 
xulosa  chiqarish  ham da  tavsiyalar  berish  kerak.