O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

Yangi  materialni  bayon  qilish.  Bu  e lement   a yri m  darsl arda- 

gi na   o ‘rinli.  Ko ' p i nc h a  yangi  m at e r i a l n i   bayon  qilish  kirish 

y o' riqno ma si ga   kiradi.  Yangi  m a t e ri a ln i   bayon  qi li shdan  oldin 

o ' q u v c h i l a r n i n g   uni   idrok  qilishga  tayyorligi  tekshiriladi,  ya ’ni 

o ' q u v c h i l a r n i n g   oldingi  da rs la rda   ol gan  va  bu  t opshi ri qni   baja­

rish  u c h u n   z a r u r   bilim  va  ma la k al a ri   q a n da y   ahvolda  ekanligi 

t ekshiriladi.

Yangi mat eri alni  bayon qilish u n i n g  m a z m u n i g a  o ' quv ch il a rn in g 

yoshi  va  tayyorligiga  bog' liq  hol da   h a r   xil  t as hki l  etilishi  m u m k i n .

Yangi  m at e r i a l n i n g   h ajmi   o ' q uv c hi la r   o'zi  o' zlashtira  ol ishl a­

rini  n a z a r d a   tutib  belgilanadi.

Bilim  va  m al a k a l a r n i   t ek s h i r i s h n i n g   m a z m u n i   darsga  tay- 

y or lani shda  o' qituvchi  t o m o n i d a n   o' yl ab  qo'yiladi.  B unda   ko'rib 

chiqilishi  kerak  bo' lgan  asosiy  ma sa l al a r  belgilanadi.  Shuni ngdek,  

b iri nchi   n avbatda  so' ral adigan  o ' qu v c hi la r  h a m   aniqlanadi.

Yangi  m at e r i a l n i n g   bayoni  uni  o 'q uv ch i la r  q an da y  o' zlash- 

t ir ga nini   tekshirish  bilan  y a k u nl an a di .

Yo'riqnoma.  Ma sh g 'u l ot   j ar a yo ni da   kirish,  joriy  va  yakuniy 

y o ' r iq n om a l a r   olib  boriladi.  Ki ris h  y o ' r i q no m as i n i ng   q a nc ha  

d av o m  etishi  va  undagi  m a ’l u m o t l a r n i n g   hajmi   o ' quv ch il a rn in g 

yoshiga  bog'liq  bo'ladi.

5—6 -s in f la r da   mat eri alni   b i rd an ig a  emas ,  balki  bir  necha 

qi smga  bo'lib bayon  etish  tavsiya  qilinadi,   c h u n k i   qo' shaloq  darsga 

mo' lj all angan  m e h n a t   t opsh i r ig 'i ni   bajarish  u c h un   z a r u r   bo' lgan 

h a m m a   m a ’l u mo t n i   o ' quv c hi la r  bi rdani ga  qabul  qilolmaydilar. 

8—9 - s i n fl a r d a   bir  q i s m n i n g   o' zida   katt a  hajmdagi  mat eri alni  

bayon  qilish  m u m k i n ,   m e h n a t   t opshi rig' i   qismlarga  ajratilmay, 

bi rd a ni g a  beriladi.

M asa la n,   6 -si nf da  o ' qu vc hi la r  m a k t a b   o' quv-tajriba  uchast ka-  

sidagi  ekinlarga  eti ketkalar  tayyorlashlari  kerak.  Bu  etiketkalar

191

---

mix lar   bilan  birlashtirilgan  t a x t a ch a   va  qo z iq d a n   iborat  bo'ladi. 

O' q uv c hi la r  b u y u m   texnologiyasini  t ashkil  qiluvchi  asosiy  ope ra t-  

siyalar  (rejalash,  arr alash,   r andai as h)   bilan  tani shgan.  Shu  sabab-  

li  o'qituvchi  t opshi riq  haqida  gapirib  berib,  m a n a   shu  operatsi- 

valarni  baja ri sh ni ng   asosiy  usullarini  o ' quvchil ar   bilan  birgalikda 

takrorlaydi.  S h u n d a n   keyin  yangi  topshi riqni   bayon  qil ishi  kerak: 

qoziq  uchini   r an da l ab   o' tkirlash  va  t axt acha ga   qoziqni  m ix lar  

y o r d a m i d a   m a h k a m l a s h .   6 - si nf da  yangi  t opshi riqni   qismga  bo'lib 

bayon  qilish  tavsiya  etilgani  u c h u n   o ' q u v c hi la rn i ng   t opshi riqqa  

tayyorlanishlari  h a m   bir  n e ch a   usulda  tekshiriladi.  M a z k u r   holda 

ma te ri a ln i  bayon  qilishni  uchta  qismga  bo'lish  m u m k i n :   tax- 

t ac h an i   tayyorlash,  qoziqni  tayyorlash,  yig'ish.