Bog'liq Donchilik. Yakubjanov O, Tursunov S, Muqimov J
Fosfor. Kuzgi bug‘doy rivojlanishi uchun fosfor ham k atta aham iyatga
ega. U k o ‘p o rg an ik b irik m a la rn in g ta rk ib ig a k ira d i. Bu o rg a n ik
birikm alar o ‘sish, k o ‘payish, sintez, irsiyatning berilishida m uhim vazifani
bajaradi. 0 ‘sim likda ju d a k o ‘p fiziologik biokim yoviy jarayo nlarning
m e’yorida o ‘tishi, yotib qolishi, sovuqqa, qurg‘oqchilikka chidamliligi,
o ‘suv davrining davomiyligi fosfor bilan t a ’m inlanganligiga b o g iiq .
Kuzgi bug‘doy rivojlanishining boshida fosfor yetishmasa, keyinchalik
rivojlanish davrida o ‘simlik fosfor bilan yaxshi t a ’m inlangan taqdirda
ham yuqori hosil shakllanmaydi.
0 ‘simlikning fosforga b o ig a n talabi kuchaygan davri rivojlanishning
b o sh ig a t o ‘g ‘ri keladi. Eng k o ‘p m iq d o rd a fo sfo r n a y c h ala sh n in g
boshlanishidan gullashgacha talab qilinadi. D onning pishishiga kelib
o ‘sim likdagi fosfor m iqd o ri donning m um pishish d avriga n isb atan
kamayishi mumkin. Bu fosforning poya va barglardan ildiz tizimga o ‘tishi
natijasida yuzaga keladi.
0 ‘simlikda fosfor yetishmasligi barglarda qizil-siyoh rang d o g iarn in g
hosil b o iis h i bilan aniqlanadi. O ziqlanish m u h itid a fosfor b o im a s a ,
o ‘simlik halok b o ia d i.
Kuzgi bug‘doy azotga nisbatan fosforni kam talab qiladi. G ektaridan
50-60 s don olish uchun o ‘sim lik tu p ro q d a n 65-80 kg fosfor (R^O ^)
o ‘zlashtiradi.
Kaliy. K uzgi b u g ‘doy o ‘sishi uchun kaliyning vazifasi xilma-xil. U
fotosintezning m e’yorida o ‘tishi, y o g iarn in g to ‘planishi, o ‘simliklarda
uglevodlarning k o ‘chib yurishi, o ‘simlikning yotib qolishi, shuningdek,
sovuqqa va qu rg ‘oqchilikka chidamliligining oshishiga yordam lashadi.
O ziqlanish m uhitida kaliy yetishm asa, oqsillar va uglevodlarning
t o ‘planish jadalligi kam ayadi, donning texnologik sifatlari pasayadi.
0 ‘simlikda kaliy yetishmasligining belgisi barglar chetining q o ‘ng‘ir tusga
kirishi va zangsimon d o g iarn in g paydo boiishidir.
K uzgi b u g ‘doy kaliyni tu p ro q d a n unib ch iqishidan gullashgacha
o ‘zlashtiradi. K aliyning o'sim lik to m o nid an eng jad a l o ‘zlashtirilishi
naychalash, boshoqlash davriga to ‘g‘ri keladi. Kuzgi bug‘doy gektaridan
50-60 s don hosili shakllantirishi uchun tu p ro q d a n 115-140 kg kaliy
o ‘zlashtiradi.
O z iq la n is h m u h itid a g u lla s h d a n k ey in k a liy n in g b o im a s lig i
hosildorlikka va don sifatiga ta ’sir qilmaydi. O'sim lik naychalash davrida
kaliy yetishmasligi don hosilining kamayishiga olib keladi.