O. X. Xamidov universitet rektori, rais

 
O‘QUVCHILAR MA‘NAVIY OLAMINI RIVOJLANTIRISHNING 
PEDAGOGIK AHAMIYATI 
Qobilova Raisa Ahrorovna, 
 Vobkent tumani 11 - maktab tarix fani o„qituvchisi. 
Sulaymonova Zulfiya, 
 Shofirkon tumani 55-maktab o„qituvchisi 
Ma‘naviyat har bir insonning ichki ruhiyatining ijobiy qirralari, aql-zakovati, uning o`z- o`zini 
anglashi aniq masalalar sari faollik ko`rsatish salohiyatidir. Qush bitta qanotda ucha olmagani singari 
inson ham madaniyat va ma‘rifatsiz yashay olmaydi. Bugungi kundagi dolzarb masalalardan biri inson va 
jamiyat ma‘naviy hayotini boyitish, komil inson, iymon-e‘tiqodi butun erkin fuqaro ma‘naviyatini 
shakllantirish hisoblanadi. Xalqimizni ommaviy madaniyatdan, tarixdan mavjud va boy bo`lgan 
ma‘naviyatimizni esa yot, begona ta‘sirlardan asrashimiz zarur. Bu ,,qayg`u― barchamizning 
zimmamizdadir. 
Mustaqillik asoschisi Respublikamizning birinchi Prezidenti Islom Karimov ma‘naviyat 
tushunchasiga to`xtalar ekan, ―bugungi shiddatli(globallashuv) davrda chinakam ma‘naviy va ma‘rifatli 
odamgina inson qadrini bilishi, o‘z milliy qadriyatlarini, milliy o`zligini anglashi, erkin va ozod jamiyatda 
yashashi mustaqil davlatimizning jahon hamjamiyatida o`ziga munosib o`rin egallashi uchun fidoyilik 
bilan kurasha olishi munkin‖-deb ta‘kidlaydi. Ma‘naviyat jamiyatni rivojlantirishdagi muhim omil 
ekanligi, uning shaxs faolligi va mehnat unumdorligini oshirish jamiyatda totuvlik va yakdillikni 
ta‘minlashda qudratli kuch ekanligini anglashimiz uni yoshlarimizga ham singdirishimiz zarur. 
Birinchi Prezidentimiz ma‘naviyatga alohida e‘tibor qaratganlar. Shu o`rinda I.A.Karimovning 
ushbu so`zlarini keltirish o‘rinli: ‖Nafaqat davlat rahbari, avvalambor, buyuk tarix, madaniyat va ma‘rifat 
egasi bo`lgan xalqimizning bir farzandi sifatida ana shu bebaho boylikni asrab avaylash, uni har xil 
oshkora va pinhona hujumlardan himoya qilish haqida qayg`uradigan bir inson sifatida yuqorida zikr 
etilgan o`ta mihim va o`ta nozik bu masalalar meni ham ko`pdan buyon o`ylantirib keladi‖. 
Haqiqatdan ham ma‘naviyat har bir inson, har bir davlat hayotida muhim ahamiyatga ega. 
Chunonchi milliy xavfsizlikni ta‘minlashdagi muhim omillardan biri bu-ma‘naviy tarbiyaning 
ahamiyatidir. Ma‘naviyatni tiklash, tug‘ilib o`sgan yurtda o`zini boshqalardan kam sezmay, boshni baland 
ko`tarib yurishi uchun insonga, albatta, tarixiy xotira kerak. Tarix- xalq ma‘naviyatining asosidir. 
Darhaqiqat, bizning boy ma‘naviy tariximiz ming yillar qa‘riga borib taqaladi. ‖Ezgu fikr, ezgu so‘z, ezgu 
amal‖ bilan qilinadigan ishlar beminnat hojatbororlik, saxovatpeshalik, yuksak ma‘naviyatga insonning 
zarur xislati deb qaralishi I.A. Karimov asarlarida jamiyat hayotining ustuvor g`oyasi sifatida yoritilgan. 
Xususan, ―Yuksak ma‘naviyat - yengilmas kuch‖ asarida odamzod uchun barcha davrlarda ham eng 
buyuk boylik bo`lib kelgan ma‘naviyatning ma‘no -mazmuni, inson va jamiyat hayotidagi o`rni, 
ahamiyati, bu murakkab, serqirra tushunchaning nazariy-amaliy tamonlari keng qamrovli fikr va xulosalar 
orqali yoritilganligini ko`rishimiz munkin. 
O`zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A. Karimov YUNECKO ijroiya kengashining 
155-sessiyasining yakunlovchi majlisida so`zlagan nutqida ―Kirib kelyotgan XXI asrda dunyoni 
madaniyat va ma‘naviyat qutqaradi‖ deb ta‘kidlaganligi bejiz emas. Chunki mafkura poligonlari, yadro 
poligonlaridan ham ko`proq kuchga ega bu zamonda yurtboshimiz har bir jamiyatimiz fuqarosini ogoh 
bo`lishga, o`z mustaqil fikriga, sog`lom dunyoqarash va mustahkam iroda sohibi bo`lishga undaganlar. 
―Turkiston‖ gazetasining muxbiri bilan bo`lgan suhbatida ma‘naviyatga shunday ta‘rif 
bergan:,,Ma‘naviyat-uzluksiz harakatdagi jarayondir. Fikr, tafakkur, his-tuyg`u tinim bilmaganidek, 
ularning mahsuli o`laroq ma‘naviyat har doim o`zgarish va yangilanishda bo`ladi.Ma‘naviyat deganda, 
avvalambor, odamni ruhan poklanishga, qalban ulg`ayishga chorlaydigan, inson ichki dunyosini, irodasini 

---

209 
baquvvat, iymon-e‘tiqodini butun qiladigan, vijdonini uyg`otadigan kuchni tasavvur qilaman.‖ Haqiqatda, 
inson komil ma‘naviyatga ega bo`lsa, o`sha mamlakatda o`sish va faravonlikka erishiladi. 
Xulosa o`rnida shuni ta‘kidlash kerakki, mustaqillik asoschimiz, mustaqillikning dastlabki 
davridan ma‘naviyatning bosh homiysi sifatida mamlakatimiz ijtimoiy hayotiga, xususan milliy va 
umuminsoniy qadriyatlarga alohida e‘tibor qaratib, ma‘naviy o`zligimizni anglashimiz uchun zamin 
hozirladi. Inson qanchalik o`zining yuksak ma‘naviyatini tushunib yetsa, o`zligini ham shunchalik tez 
anglaydi. O`zligini anglagan inson esa Vatan, xalq rivoji uchun o`z hissasini qo`shadi. Biz butun umrini 
xalqimiz ma‘naviyatini yuksaltirishga sarflagan buyuk insonlarning avlodlarimiz. Biz ularga munosib 
voris bo`la olishimiz uchun nafaqat ulardan faxrlanishimiz, balki ishlarining munosib davomchilari 
bo‘lib, rivojlantira olishimiz kerak .