O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Download 13,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet214/243
Sana07.07.2021
Hajmi13,57 Mb.
#112049
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   243
Bog'liq
Normal fiziologiya (O.Alyaviya va b.) (1)

nervyo ‘llari va ularning bir-biri bilan aloqasi.
  Ko‘zni to 'r 
pardasidan axborotlarko‘ruv nervi orqali (II —juft nerd) bosh miyaga uzatiladi. Har 
bir ko‘zning ko‘ruv  nervlari  miya asosida uchrashadi  v a kesishadi  (xiazma).  Bu 
yerda har bir ko‘ruv  nervining tolalari  ko‘zning  qaram a-qarshi  tomoniga o ‘tadi. 
Tolalaming  qisman  kesishishi  ikkala  ko‘zdan  kelgan  axborotlam i  katta  yarim  
sharlarga  borishini  ta ’minlaydi.  Bu  kesishishdan  s o 'n g   k o ‘ruv  nervlari 
ko'ruv 
traktlari
 deb ataladi. Ular ko‘plab miya tizimlarida proyeksilanadi, lekin ko‘pgina 
tolalar po‘stloqosti talamik ko‘ruv markaziga-latera! yoki tashqi, tizzasimon tanaga
339
www.ziyouz.com kutubxonasi


keladi. Signallar bu yerdan po‘sloqning ko‘ruv sohasini birlamchi proyeksiyalovchi 
boMimiga uzatiladi. (Brodm an bo‘yicha  17-maydon). P o‘stloqning barcha ko‘ruv 
zonasi  o ‘zida  b ir  necha  maydonlami  birlashtiradi  va  ulaming har  biri  o ‘zining 
ixtisoslashgan  vazifasini  amalga  oshiradi,  lekin  signallari to‘r pardaning barcha 
qismidan qabul qiladi, va natijada uning topoiogiyasi yoki retinotopiyasini saqlab 
qoladi.
K o'z  t o ‘r  p a rd a s i  va  ko'ruv  nervidagi  elektr  hodisalar.
  T ayoqcha  va 
kolbachalardagi  k o ‘ruv  pigmentlarining  fotokimyoviy  o ‘zgarishlari,  yorugMik 
ta’sirida k o ‘ruv retseptorlarining qo‘zg‘alish  hodisalari  zanjiridagi boshlangMch 
b o ‘g ‘in boMib hisoblanadi. Ko‘ruv retseptorlarida, so‘ngra ko‘ruv nervida barcha 
fotokimyoviy  reaksiyalar  ro ‘y  bergach,  ko‘zning  murakkab  retseptor  apparati 
qo‘zg‘alib, elektr tebranishlar yuzaga chiqadi.
Elektroretinogramma deb ataladigan elektr tebranishlarini zararlanmagan ko‘zga 
yoki bevosita to ‘r pardaga yorugMik ta ’sir etib, elektr potensiallari farqini ajratib 
olishda aniqlasa  boMadi.  Elektroretinogrammaning  vujudga  kelishi  tayoqcha  va 
kolbachalardagi fotokimyoviy jarayonlarga bogMiq ekanligi shu bilan isbot etiladiki, 
k o ‘zning  elek tr  reak siy alari  ontogenezda  yorugMikni  sezuvchi  retseptorlar- 
tayoqchalar va kolbachalam ing taraqqiy etishi va ularda ko‘ruv pigmentlarining 
vujudga  kelishi  b ilan  b ir  vaqtda  ro ‘y  beradi.  K o 'ru v   pigmetlarining  miqdori 
elektroretinogramma toMqinlariningamplitudasiga qarab o'zgaradi.
Fotokim yoviy  ja ra y o n la r  bilan  elektr ja ray o n lar  o ‘rtasidagi  ferm entativ 
reaksiyasining qandaydir oraliq bo‘g ‘ini mavjuddir.
Aksari  h ayvonlar  k o ‘ziga  1-2  sekund  davom ida  yorugMik  tushirilganda 
elektroretinogramma olinadi, bu retinogramma xarakterli bir necha to‘ Iqinga boMinadi. 
Birinchi toMqin -  a  toMqin amplituda jihatdan kichik elektr tebranishi boMib, tinchlík 
potensialining kamayganligidan dalolat beradi. Bu tebranish tez ortadigan va sekin 
kamayadigan  m usbat  elektr  toMqini  -  ß  toMqinga  o ‘tadi.  ß  toMqinning  pasayish 
fonida ko‘pincha m usbat elektr toMqini-sust s toMqin kuzatiladi.  YorugMik ta ’sir 
etishi to ‘xtagan paytda yana bir musbat toMqini - d  toMqin maydonga keladi.
K o 'zn in g   y o r u g 'lik k a   sezuvch a n lig i.  K o 'zn in g   absolyut  (m utlaq) 
sezuvchanligi.
  K o‘ruv sezgisi vujudga kelishi uchun yorugMik manbayida bir qadar 
muayyan energiya boMishi  kcrak. Ko‘ruv sezgisining vujudga kelishi uchun zarur 
boMgan  m inim al  en e rg iy a   m iqdoriga  k o ‘zning  absolyut  sezuvchanligining 
ko‘rsatkichi boMib xizmat qiladi. Sekundiga egrlar hisobida oMchanadigan bo‘sag‘a 
energiyasi miqdori qulay sharoitda juda kam boMib,  1-10"lo» IM O*11 egr/ sekni tashkil 
etadi.
QorongMda qolgan  ko‘zda qo‘zg‘aIish vujudga kelishi zarur boMgan minimal 
yorugMik kvantlari soni 8 dan 47 gacha ekanligini S.l. Vavilov ko‘rsatib berdi.

Download 13,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   243




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish