O. T. Alayiya, sh. Q, Q o d ir o V a. N. Q q d ir o V, sh. H. H a m r o q u lo V e. H. H a lilo y

1 Kuchli ta’sir
Kuchli ta’sir
4
.... .. 
; 
Osonlashgan soha 
a 
J Ochilgan yo‘l
ta’sir
21-rasm. 
Osonlashish, «yo‘l ochilish»
Osonlashgan soha
Qo ‘zg ‘atish ritm larining transformatsiyalanishi.
N erv m arkazidan 
o ‘tayotgan im pulslar o ‘z ritm ini o ‘zgartira oladi. N erv m arkazidagi 
neyronlarning ayrim lari yuqori chastota bilan jav o b bersa, ayrim lari 
past chastota bilan javob beradi. Ulardan ayrimlari esa impulslar ritmini 
kuchaytirib javob beradi. Im pulslar sonini kam aytirish yoki orttirishni 
transfprm atsiya deyiladi. Transformatsiya natijasida nerv markazi bilan 
bo g ‘liq funksiyaning optim al sharoitda am alga oshishi ta ’m in etiladi.
75

---

Buni quyidagi rasmdagi chizma bilan tushuntirish mumkin (22-rasm).
F aoliyat izi.
A ksariyat hollarda q o ‘z g ‘atuvchining ta ’sir qilish 
vaqtiga qaraganda refleksni javob reaksiyasi vaqti uzoqroq davom
etadi. Q o ‘z g ‘atuvchining kuchi va ta ’sir qilish vaqti qanchalik k o ‘p 
b o ‘lsa javob reaksiyasi shuncha uzoq davom etadi, y a ’ni nerv m arkazi 
uzoqroq qo‘zg ‘aladi. Hozirgi vaqtda ko ‘pchilik olimlar nerv markazida 
q o ‘z g ‘a lish n i u z o q ro q d a v o m e tis h in i im p u lsla rn i m a rk a z d a g i 
neyronlar zanjirida aylanish bilan izohlashm oqda.
I-reflektor yoyining to ‘g ‘ri
chizmasi, II-neyronlar
multiplikatsiyasi,
Ill-neyron tuzog'i (neyron
xalqasining xotira asosi), IV-
impulslar transformatsiyasini
tashkil qiluvchi oraliq
neyronlar nisbati, V- orqa
miyaning boshqa
segmentlaridagi neyronlarga
ham impulslarning tarqalishi
(irradiatsiya); a-sezuvchi, b-
oraliq va v-harakatlantiruvchi
neyronlar.