6,-antitripsin
Trombin, tripsin va plazminlar ingibitori
Sj-esterazali ingibitor
6,-neyroahiinogiikopfoteid, KaiUkrein»
XHa, IXa, IXa, X la va plazminlarni
aktivsizlaydi
Lipoprotein-koagulyatsion
ingibitor birikmasi
Tromboplastin-
VII faktor kopmleksini, Xa
faktomi aktivsizlaydi,
Apolipoprotein A- II
Tromboplastin- VII faktor kompleksini
aktivsizlaydi
Yoidosh protein
antikoagulyanti
Yo'ldoshda hosil bo‘ladi. Trombplastin-VH
faktor kompleksini aktivsizlaydi.
С
Protein
К vitaminga tobe oqsil. Jigarda va
endatemayda hosil boiadi. Serin proteazalar
xossalariga ega. С Protein bilan birgalikda Va
va Villa faktorlarni biriktirib oladi va
ftbrinolizni kuchaytiradi
Protein С
К vitamin ga tobe oqsil endotelial hujayralardi
hosil boiadi, С Protein ning ta’sirini
kuchaytiradi
Trombomodulin
S Protein ning faktori, II a faktor bilan birikadi.
Endotelial hujayralarda hosil boiadi
Fibrin ingibitori
Polipeptid, har xil to‘qimalarda hosil boiadi.
Fibrin-monomer va polimerlarga ta’sir qiladi
«Suzib yuravchi»
reseptorlar
Glikopreteidlar, Ha va Xa faktorlarni biriktirib
oladi, boshka serin preteazalami ham biriktirib
olishi mumkin
Qon ivish aktiv
faktorlariga autoantitela
Plazmada
uchraydi, Ha va Xa faktorlarni
aktivsizlaydi
Ikkilamchi
(Qon ivishi, fibrinoliz davrida proteoliz jarayoni natijasida hosil bo‘ladi).
Antitrombin I
Fibrin, Trombinni shimib oladi va aktivsizlaydi
Protrombin P,R,Q va
boshqalaming yemirilishi
mahsuilari
Xa va Va faktorlaming ingibitori
Va metafaktori
Xa faktorning ingibitori
XI a metofektori
Xila ■
Xla faktorlari kompleksinmg ingibitori
Fibrinopeptidlar
Fibrinogen proteolizi mahsuli Ha faktorning
ingibitori
Fibrinogen va fibrin
yemirilishining mahsuli
Fibrin poiimerlanisiimi buzadi, fibrinogen va
fibrin monomerlar bilan birikma hosil qiladi,
Xla, Ha,
fibrinoliz va trombotsitlar
agregatsiyasini tormozlaydi
к.
257
Qon guruhlari.
Q on quyish m uam m osi qon guruhlari to ‘g ‘risidagi t a ’lim otni
yaratishga sabab b o ‘ldi. 1901 yili K.Landsheyner odamlar eritrotsitlarida
A va В
aglyutinogenlari
m avjud ekanligini, qon plazm asida esa 6 va в
aglyutininlar
(gammagiobulinlar) mavjudligi aniqladi. K.Landshteyner
va Y a.Y anskiy odam qonidagi agly u tin o g en v a ag lyutininlarning
m avjudligiga qarab 4 qon guruhi borligini belgiladilar. Bu ABO tizim i
deb nomlandi. Qon guruxi rim raqami va eritrotsitlardagi aglyutinogenlar
bilan belgilandi. Guruh antigenlari qonning tug‘ma, irsiy berilgan, butun
u m r d a v o m id a o ‘z g a rm a y d ig a n x o s s a s id ir. C h a q a lo q q o n id a
aglyutininlar b o ‘lmaydi. U lar bolaning bir yoshgacha b o ‘Igan hayoti
d av rid a o v q at ta rk ib id a tu sh g an v a ichak
m ik ro flo rasid a ishlab
chiqarilgan m oddalar ta ’sirida, organizm da y o ‘q aglyutinogenlarga
qarshi hosil b o ‘ladi.
I-guruh (O) - eritrotsitlarda aglyutinogen y o ‘q, plazm ada б-va
b
-
aglyutininlar bor;
II-guruh (A) - eritrotsitlarida A aglyutinogen, plazmasida в -aglyutinin
bor;
Ш-guruh (B) - eritrotsitlarda В aglyutinogen, plazmada 6 -aglyutinin
bor;
IV-guruh (AB) - eritrotsitlarda AB
aglyutinogenlar bor, plazmada
aglyutininlar y o ‘q.
A g ar odam q o n id a b ir nom li ag ly u tin o g e n v a a g ly u tin in lar:
aglyutinogen A aglyutinin 6 bilan va aglyutinogen В aglyutinin в bilan
uchrashsa, aglyutinatsiya hodisasi sodir b o ‘ladi, bunda eritrotsitlar bir-
biriga yopishib qoladi. A glyutininlar tabiiy antitelalar b o ‘lib, ikkita
bog‘lanish markaziga ega va ikkita eritrotsitlaming o ‘rtasida bog‘lovchi
ko‘prik vazifasini o‘tashi mumkin. Natijada eritrotsitlar bir-biri bilan birikib
qonglomerat (aglyutinat) ni hosil qiladi.
Plazmada aglyutininlardan tashqari
gem olizinlar ham mavjud, ular
ham 6 v a в h a rfla ri b ila n b e lg ila n a d i. G e m o liz in la r b ir nom li
aglyutinogenlar bilan uchrashganda, eritrotsitlam i gemolizga uchratadi.
Gemolizinlar harorat 37°-40° bo'lganida ta ’sir qiladi.
Mos kelm agan qon quyilganda eritrotsitlar aglyutinatsiyasi, so‘ngra
ularning gemolizi sodir bo‘lishi natijasida gemotransfuzion karaxt holati
kelib chiqishi va hattoki o ‘limga olib kelishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
