O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Ingichka ich akxarakat faoliyati.
Ingichka ichak harakati xim usning 
hazm shiralari bilan aralashishini, xim usning ichak b o'ylab siljishini, ichak 
shilliq qavati sohasidagi m oddalarning alm ashishini ta ’m inlaydi, ichakdan 
suyuq m oddalam i qon va lim faga filtrlanib o 'tis h i uchun zarur b o 'lg an
bosim ni hosil qiladi. D em ak, ingichka ichak harakati oziq m oddalarning 
gidrolizi va so 'rilish i uchun im koniyat y aratib beradi.
Ingichka ichak harakati b o 'y la n m a va halqasim on m uskullarining 
qisqarishi orqali am alga oshadi. Ingichka ichakda bir necha xil harakatlar 
o 'z ig a xos x ususiyatlari bilan tafovut qilinadi: ritm ik segm entatsiya, 
m a y a tn ik sim o n , p eristaltik (juda sekin, sekin, tez v a ju d a tez), tonik.
R itm ik se g m e n ta tsiy a
aso sa n h a lq a sim o n m u s k u lla r q isq a rish i 
natijasida ichak qism larga ajratib qo 'y ilad i. N avbatdagi qisqarish tufayli 
yangi segm ent hosil qilinadi, y a ’ni avvalgi segm ent bir n echa qism larga 
b o 'lin a d i. Bu qisq arish lar tufayli ichakda xim us aralashishi va har bir 
segm entda bosim ortishi kuzatiladi.
M a y a tn ik sim o n h a r a k a t
b o 'y la m a v a h a lq a s im o n m u s k u lla r
qisqarishi n atijasida am alga oshiriladi. Bunda xim us oldinga va orqaga 
siljitiladi. Ichakning b o sh lan g 'ich qism larida bunday harakat 1 daqiqada 
9-12 m arta va quyi qism ida 6-8 m artagacha so d ir b o 'lad i.
P e r is ta ltik to 'lq in
ic h a k d a b o 'g 'i q h o s il q ilis h v a q u y i q ism
kengayishi n atijasida am alga oshirilib, x im usning kaudal y o 'n a lish d a
357

---

harakatlantirishidan iborat. Ichakda peristaltik harakatlar har xil tezlikda 
0,1-0,3 sm /s dan 7 -2 1 sm /sg a ch a b o 'lish i m um kin.
Tonikqisqarish
natijasida ichak teshigi m a ’lum uzunlikda kichrayadi. 
Tonik qisqarish m ahalliy b o ’lishi yoki kichik tezlikda harakatlanishi 
mumkin.
Ichakning dastlabki (bazal) bosim i 5-14 sm ga teng. Ichak harakat bu 
bosim ni 30-90 sm suv. ust. g acha k o ’tarishi m um kin.
Ingichka ichak m otorikasi m iogen, nerv va gum oral m exanizm lar 
yordamida boshqariladi.